برخورد نظامی اتحادیه اروپا در قطعنامه جدید شورای امنیت برای حل بحران پناهندگان دریای...

"اتحادیه اروپا به دنبال این است که عده ای از این عمل شیطانی سود نبرند". این را نماینده بریتانیا در سازمان ملل متحد در حمایت از این قطعنامه گفته است.

آنچه که نمایندگان شورای امنیت با تصویب این قطعنامه در پی آن هستند، در بیانی ساده در جمله نماینده بریتانیا خود نمایی می کند. اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد با تصویب این قطعنامه رویکردی جدید را در مقابله با قاچاق انسان در دریای مدیترانه آغاز می نمایند. رویکردی که بدون شک انتقادهای فراوانی را نیز به دنبال دارد.
این قطعنامه درحالی به تصویب اکثریت اعضای شورای امنیت رسیدکه اعضای آفریقایی سازمان ملل نسبت به حضورنظامی دردریای مدیترانه و برخورد نظامی با قاچاقچیان نگرانی خود را اعلام کرده و خواهان بررسی بیشتر مفاد این قطعنامه از سوی اعضای شورای امنیت بودند.
حضور گسترده ناتو در دریای مدیترانه و افزایش ناوگان های نظامی اتحادیه اروپا به این دریای نیلگون می تواند پیامد های بسیاری را نیز بر این منطقه بحران زده و متشنج وارد آورد و به نوبه خود خشونت و هرج و مرج را بر وضعیت نابسامان آن تحمیل نماید.
تا قبل از سقوط حکومت لیبی، دولت لیبی تسلط نسبتاً کاملی بر اوضاع آب ها و سواحل خود داشته و امنیت آن را تأمین می نمود. اما با سرنگونی حکومت قذافی و شروع هرج و مرج در لیبی مسیری مناسب برای صدها مهاجر آفریقایی در راه رسیدن به دریای مدیترانه و عبور از آن باز شده است.
مهاجرانی از سرتاسر آفریقا که به علت جنگ، خشکسالی، ناامنی های ناشی از حضور گروه های تروریستی، ناکارآمدی حکومت های داخلی در تأمین معاش مردم خود و .... راه حل نجات و زنده-ماندن را رسیدن به دریای مدیترانه و عبور از آن می دانند و لیبی امروز جزء گزینه های اول آنان برای رسیدن به اتحادیه اروپا است.
بر طبق گزارش های نهادهای بین المللی تاکنون 2987 مهاجر در راه رسیدن به اتحادیه اروپا در سال 2015 در دریای مدیترانه جان باخته اند. با شدت گرفتن بحران خاورمیانه، سیل این مهاجرتها نه تنها از کشورهای آفریقایی بلکه از سایر نقاط بیشتر شده و هر روز بر تعداد آن اضافه می شود. پناهجویان چه از ترکیه و یونان راهی اتحادیه اروپا شوند و چه از آفریقا راهی اروپا باشند، عبور از دریای مدیترانه را مد نظر دارند.
تصویب قطعنامه اخیر به اعضای اتحادیه اروپا صلاحیت برخورد نظامی با قاچاقچیان انسان و قایق هایشان را ظرف مدت یک سال می دهد که این برخورد نظامی می بایست تحت شرایط انسانی و معیارهای حقوق بشر باشد. قطعنامه تأکید می کند که برخورد نظامی نباید مانع دسترسی پناه جویان در رسیدن به حق پناهندگی و امنیت آنان شود.
تصویب این قطعنامه در شورای امنیت در چنین شرایطی هر چند می تواند آثار مثبت کوتاه مدتی داشته باشد و باعث کمرنگ تر شدن بحران فعلی پناهندگی در اروپا شود، اما به طور قطع نخواهد توانست پایان بخش این بحران باشد. به خطر افتادن جان صدها پناه جوی آواره در دریا،که به دنبال امنیت خانه و کاشانه شان را ترک نموده اند و راهی سرنوشتی نامعلوم شده اند، یکی از پیامد های این برخورد نظامی می تواند باشد.

تجربه برخوردهای نظامی در منطقه و جهان نشان می دهدکه برخورد نظامی در مدتی کوتاه صورت مساله را پاک می نماید. اما در بلند مدت ارمغانی به غیر از هرج و مرج و اغتشاش نخواهد داشت و این پرسش را به وجود می آورد که آیا قطعنامه هایی که تحت بند 7 منشور سازمان ملل به تصویب می-رسند، می توانند صلح و امنیت را برقرار سازند و یا خود بحران و تنش دیگری را گریبانگیر جامعه بشری می نمایند.
درگیری با قایق هایی که صدها انسان از جمله زنان و کودکان را بیشتر از ظرفیت خود و بدون پیش بینی امکانات ایمنی حمل می کنند، آیا می تواند بدون به خطر افتادن جان آنها امکان یابد؟
بحران هایی مانند :خشکسالی، بی ثباتی سیاسی موجود در کشورهای آفریقایی و جنگ در خاورمیانه هر روز شدت بیشتری به خود می گیرد و دامنه این بحران، مهاجرت هزاران انسان را در پی خواهد داشت. فزونی یافتن این تنش های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی راه را برای سودآوری قاچاقچیان انسان بیشتر باز می نماید.
تا زمانیکه دولت ها و کشورهایی در خارج از منطقه و درون آن از این تنش ها سود می برند و با حمایت از جریان های خاص در پی کسب منافع هر چه بیشتر در سیاست خارجی خود می باشند، نمی توان توقع داشت که حکومت های اکثراً ناکار آمد داخلی بتوانند به اوضاع خود سر و سامانی دهند.
با فرو پاشی ساختارهای امنیتی لیبی بعد از سرنگونی قذافی،گروه هایی نظیر داعش و القاعده بستری مناسب را برای فعالیت های خود در این کشور یافته اند. در گزارش های تأیید نشده از سوی برخی رسانه ها بر این مطلب تأکید می شود که قاچاق انسان خود یکی از منابع مهم تأمین مالی این گروه های افراطی است.
حمایت های مالی برخی دولت های منطقه ای از گروه هایی تروریستی و بی تفاوتی عمدی یا سهوی برخی قدرت های بین المللی نسبت به رشد و قدرت گرفتن آنان در منطقه دیگر مختص و گریبانگیر مردم و حکومت های منطقه نیست.این بی تفاوتی ها امروز بحرانی را نسیب جامعه خاورمیانه و اروپا نموده است که تا بعد از جنگ جهانی دوم بی سابقه بوده است.
با توجه به موارد فوق میتوان گفت، قطعنامه شورای امنیت در واقع پاک کردن صورت مساله ای سخت و مشکل است، و نه حل آن به صورت اساسی و انسانی.
بحران امروز اروپا به خوبی این مطلب را روشن می سازد که در جامعه به هم پیوسته امروز دیگر نمی توان آتشی را افروخت و خود را از زبانه های آن آتش دور نگاه داشت. بحران انسانی پناهندگی آتش زیر خاکستری است که امروز شعله های آن از دروازه های اروپا نیز گذشته است.
برخورد نظامی با چند قایق در دریای لیبی راه را بر هجوم پناه جویان نمی بندد و تا زمانی که امنیت و ثبات در منطقه بر قرار نشود، افرادی وجود دارند که تحت هر شرایطی از این اقدام نفرت انگیز قاچاق انسان به منفعت و سودی سرشار دست یابند.

زهرا میرابیان
کارشناس علوم سیاسی
منابع:
http://www.foxnews.com/world/2015/10/09/un-security-council-oks-resolution-to-seize-migrant-smuggling-vessels-off-libya/
http://www.cbsnews.com/news/un-security-council-resolution-migrant-smuggling-vessels-libya-coast/
http://www.ctvnews.ca/world/un-oks-resolution-to-seize-migrant-smuggling-boats-off-libya-for-a-year-1.2603001