از آزمایشگاهی کوچک در خانه پدری تا مدال یونسکو

پدرش آزمایشگاه کوچکی در خانه داشت و هر بار که برای ‌ساخت کرم‌های آرایشی – بهداشتی، داروهای ضد قارچ و باکتری، ریزش مو و انجام کارهای علمی به آزمایشگاه می‌رفت او، برادر و خواهرش اجازه داشتند در آزمایشگاه کنار پدر باشند و حتی گاهی اوقات انجام آزمایش‌های ابتدایی که تغییر رنگ محلول در محیط اسیدی یا بازی را نشان می‌داد، به آنها می‌سپرد .زیباترین لحظات برای سودابه ترکیب رنگ‌هایی بود که از جداره شیشه‌های آزمایشگاهی دیده می‌شد و ذهن کودکانه او را به روزهایی می‌برد که به آرزوهایش برسد و بتواند روزی مثل پدرش بشود. پژوهش از همان کودکی توسط مادرش که معلم و پدرش که پیش‌کسوت آموزش و پرورش استان بود و شیمی مدرن را در تبریز تدریس می‌کرد به وجود آمده بود. حوصله پدر و تشویق‌های مادر که با دقت و جدیت قابل ملاحظه‌ای وضعیت تحصیلی‌اش را دنبال می‌کردند، باعث شد تا در کنار همراهی‌هایشان همیشه کارنامه درسی درخشانی داشته باشد. 

سودابه مراحل مختلف درسی خود را هر سال با موفقیت بسیار می‌گذراند تا اینکه بعد از کنکور دانشگاه با رتبه خوب وارد دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تبریز شد، در همان سال اول با همسرش که دوره تخصصی رشته مغز و اعصاب را می‌خواند آشنا شد و در ابتدای سال ورود به دانشگاه ازدواج کرد. به این ترتیب بود که مراحل تحصیلی خود را بعد از ازدواج با حوصله، ایثار و همکاری بسیار زیاد همسرش که مشوق خوبی برایش بود ادامه داد.
در حالی که با تلاش فراوان در حال تحصیل در رشته شیمی دانشکده داروسازی بود با تولد فرزندش مرحله جدیدی از زندگیش شروع شد. در آن زمان دوره سخت دکترا را می‌گذراند که مسئولیت مادری هم به سایر مسئولیت‌های سودابه اضافه شد. باز هم همسرش کمال همکاری را با او داشت، اما کاری که مادرش در این دوران برایش انجام داد باعث شد برای همیشه موفقیت‌های علمی‌اش را مدیون او باشد. مهم‌ترین اولویت زندگی برایش، تربیت فرزندش بود برای همین در تمام برنامه‌های زندگی تغییراتی ایجاد کرد. در آن زمان به یاد روزهایی می‌افتاد که مادرش دلسوزانه تمام وقت و انرژی خود را صرف تربیت او، برادر و خواهرش می‌کرد، پس باید با تمام توان برای تربیت فرزندش تلاش می‌کرد. با این حال طبیعی بود که مشغله هایش باعث شود کندتر از آنچه که باید به هدف مادرانه و علمی خود برسد. بدین ترتیب مادرش با 22 سال سابقه کاری، تقاضای بازنشستگی داد تا بتواند در نگهداری فرزند سودابه کمکش باشد. به همین جهت دکتر داوران توانست با خیال راحت‌تر هم به تربیت پسرش برسد و هم زمان بیشتری را برای خواندن درسهایش بگذارد.
سالها پشت سر هم با کمک و همکاری مادرش گذشت و سودابه وارد مرحله دکترا شد و پسرش هم حالا دانشجوی سال چهارم پزشکی بود، درس و پژوهش‌ها وقت زیادی از سودابه می‌گرفت، اما باز هم دلگرمی‌هایی که از اعضای خانواده، همسرش و انرژی مثبتی که از پسرش می‌گرفت به گام های او توانی بیشتر می‌داد. بعد از ظهر که به خانه باز می‌گشت، تمام وقت خود را در اختیار پسرش قرار می‌داد و سعی می‌کرد زمان‌هایی را که به اجبار برای فرزندش کم گذاشته بود‌ جبران کند. اگرچه حضور صمیمانه مادر، همکاری‌های پدر و همسرش به عنوان اصلی‌ترین افراد خانواده اجازه نمی‌داد پسر او کمبودی را احساس کند.
سودابه داوران در پایان مقطع دکترا، کار موفقیت آمیزی را به عنوان پایان نامه و P.H.D به اجرا گذاشت. او در سال 76- 1375 فارغ التحصیل شد توانست از پایان نامه‌ای که ارائه داده بود به خوبی دفاع کند و7 مقاله بسیار مهم و بین‌المللی از پایان نامه خود تهیه و به انتشار رساند. این تعداد مقاله قابل توجه، تشویقی بود تا مسیر علم را با جدیت بیشتری ادامه دهد. در سال 1378 با مدرک دکترای پلیمر به استخدام دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تبریز درآمد و فعالیت‌هایش ادامه داشت تا اینکه همراه دانشجویان دانشکده، در سال 1382 جایزه نخست جشنواره رازی را از آن خود کردند و این اتفاق خوبی بود که موفقیت‌های بعدی را دنبال کند. در این سال‌ها توانست مقالات و موفقیت‌‌های بیشتری بدست آورد تا اینکه تقریباً اواسط اسفند ماه 1393 خبردار شد برای جایزه‌ای برگزیده شده‌ است. اصلاً در جریان این انتخاب نبود و کاری را هم برای مرکزی که در یونسکو این فعالیت را انجام می‌دهد نفرستاده بود. این جایزه و مدال در حقیقت در جهت حمایت از افرادی بود که تأثیر چشمگیری در علوم و فنون نانو داشته‌اند. کمیته داوری سازمان یونسکو خودش با ارزیابی و مرور مقالات، اختراعات و طرح‌هایی که دانشمندان مختلف در بیش از ۱۰۰ کشور جهان انجام داده‌ بودند این انتخاب را انجام داده بود. او یکی از برندگان چهارمین دوره «جایزه کمک به علوم و فناوری نانو» در سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (UNESCO)شده بود.
او از طریق سفارت کشورمان در فرانسه و کمیسیون ملی یونسکو در ایران اطلاع پیدا کرد که این جایزه به او تعلق گرفته و لازم بود که در مراسم اهدای جایزه حضور داشته باشد. یکی از بهترین لحظات در زندگی با شنیدن این خبر رقم خورده بود در روز ۱۰ آوریل ۲۰۱۵ این جایزه را در مقر یونسکو در پاریس همراه با دیپلم افتخار دریافت کرد. خانم ایرینا بوکووا، مدیر کل یونسکو، شخصاً جایزه را به او داد. بجز دکتر سودابه داوران سه برگزیده دیگر هم از کشورهای روسیه، کنیا و امریکا حضور داشتند اما اسم کشور دکتر داوران یعنی جمهوری اسلامی ایران به عنوان اولین برگزیده خوانده شد و به این معنی بود که کشورش در مقام اول این انتخاب قرار گرفته است. خانم بوکووا از کشور دکتر داوران به عنوان یک کشور پیشرو در نانو تکنولوژی قدردانی کرد، اتفاقی که او را خیلی خوشحال کرده بود.
افتخارات دکتر سودابه داوران در طول زندگی:
1 –استاد گروه شیمی دارویی دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تبریز
2 –مدیر گروه نانو تکنولوژی پزشکی دانشکده علوم نوین دانشگاه علوم پزشکی تبریز
3 –کسب رتبه اول در نهمین جشنواره علوم پزشکی رازی در علوم پایه دارویی در سال 1382
4 –سه بار انتخاب به عنوان پژوهشگر نمونه مراکز تحقیقاتی دانشگاه علوم پزشکی تبریز
5 –انتخاب وی به عنوان زن نمونه نخبه سال 1386 از طرف نهاد ریاست جمهوری
6 –انتخاب درفهرست 100 دانشمند نمونه سال 2008 توسط دانشگاه کمبریج
7 –انتخاب به عنوان یکی از افراد باهوش قرن 21 توسط مرکز بین المللی بیوگرافی
8 –ثبت 14 اختراع در سیستمهای دارو رسانی نوین
9 –مجری طرح برتر دانشگاهی سال 1386 و پژوهشگر نمونه استان آذربایجان شرقی در سال 1387
10 –ارائه بیش از 35 مقاله ISI در مجلات معتبر بین المللی
11 –مدال کمک به علوم و فناوری از طرف یونسکو
دکتر سودابه داوران بر این باور است جامعه‌ای که زنان آن نشان داده‌اند کسب موفقیت‌های مثال زدنی برایشان کار دشواری نیست، زنان سرزمینی هستند که با وجود تمام فراز و نشیب‌ها، به زیبایی هر چه تمام‌تر صحنه‌هایی از صعود به قله‌های افتخار را به تصویر می‌کشند. او مهمترین عامل موفقیت در زندگی بانوان ایرانی را تعالیم اسلام می‌داند که برای زنان اهمیت قائل شده است. می‌گوید:‌ در جامعه‌ای سنتی زندگی می‌کنیم و به معیارهایی پایبند هستیم که موفقیت‌های بی‌شماری را سبب می‌شود. ضمن اینکه بانوان ایرانی بانوانی بسیار سختکوش هستند که با استقلال و خودباوری به بهترین‌ها دست پیدا می‌کنند.
علاوه بر این باید در خانواده‌ها، اعتماد، گذشت، ایثار و همزبانی وجود داشته باشد و همسر و فرزندان با یکدیگر همکاری نزدیک داشته باشند. به این ترتیب خانواده‌ای سرشار از آرامش و محبت ایجاد می‌شود که در مسیری درست جلو می‌‌رود و موفقیت تک تک اعضای آن، خدمت به بشریت و خشنودی خداوند است که می‌توانیم خانواده و کشوری سربلند داشته باشیم.
ساناز معززی، کارشناس ارشد حقوق بین الملل