بررسی ممنوعیت حجاب دانش‌آموزان مسلمان در مدارس انگلستان

مدرسه ابتدایی "سنت استفان" در نیوهام واقع در شرق لندن که یکی از شناخته شده‌ترین و معروف‌ترین مدارس انگلستان محسوب می‌شود، پوشیدن روسری و حجاب را برای کودکان زیر 8 سال ممنوع اعلام کرد و "نینا لال"، سرمعلم این مدرسه، مجری این ممنوعیت بود. آماندا اسپیلمن رئیس سازمان استانداردهای آموزشی و خدمات و مهارت‌های کودکان و بازرس ارشد مدارس انگلیس، در سخنرانی خود در نشست "کلیسای انگلستان" در دفاع از اقدام خود اظهار داشت: «مذهب موجب به انحراف کشیده‌شدن آموزش می‌گردد». این مقام مسئول افزود: «به وجود آوردن محیطی که در آن به دانش‌آموزان در مدارس ابتدایی اجازه حجاب داده شود، می‌تواند بحث‌های جنسیتی را به وجود آورد.» وی ضمن اعلام این که مسئولان مدارس باید حق تعیین خط‌مشی‌های مدرسه را به منظور "تقویت انسجام" داشته باشند، نسبت به خطرات استفاده از دین در انحراف فعلانه آموزش از سوی افراد، هشدار داد.
به ادعای وی، این قبیل افراد به بهانه اعتقادات مذهبی، از مؤسسات آموزشی، به صورت قانونی و یا غیرقانونی به منظور محدود نمودن افق‌های فکری جوانان، تفکیک و انزوای آنان، و در بدترین حالت، تحریک اذهان تاثیرپذیر از ایدئولوژی افراطی، بهره‌برداری می‌کنند. این موضع‌گیری با اعتراض شدید والدین این کودکان و رهبران مسلمان در شرق لندن همراه شد. در این رابطه سخنگوی شورای مسلمانان بریتانیا، گفت: «همانطور که خانم اسپیلمن همچنان به اظهارات خود در مورد مسلمانان و پیوندهای آشکار آنها با افراط‌گرایی در محافل عمومی ادامه می‌دهد، من امیدواریم که او قبل از صدور سیاست‌های غیر‌قابل توجیه در این رابطه، مشورت نماید؛ فقدان تعامل مناسب در این چارچوب، بدون شک احساس ناخوشایندی از مداخلات (اُفستد) در مدارس را در میان بسیاری از والدین مسلمان تقویت خواهد کرد».
موسسه "رانیمد تراست " انگلیس که به امر تبعیض، نژادپرستی و نفرت می‌پردازد نیز در گزارشی، ممنوعیت حجاب در مدارس انگلیس را مغایر با ارزش‌هایی دانست که ادعا می‌شود در این کشور وجود دارد. در این گزارش آمده است: «مدارسی که دختران جوان را از داشتن حجاب منع می‌کنند، ارزش‌هایی مانند شکیبایی و آزادی‌های فردی که ادعا می‌شود در انگلیس وجود دارد را زیر پا می‌گذارند».
از سوی دیگر، کمیته امور عمومی مسلمانان در انگلیس در این باره اعلام کرد، انگیزه اصلی آنها برای ممنوعیت حجاب این است که معتقدند حجاب مغایر با ارزش‌های انگلیسی بوده و نشانه افزایش اسلامی‌شدن این کشور است. "عمران شاه" سخنگوی این کمیته، این ادعا که تغییرات فوق برای افزایش مشارکت و تلفیق کودکان در جامعه انگلیس لازم است را به چالش کشید و گفت: «حجاب مانعی برای تلفیق دانش‌آموزان مسلمان انگلیسی با دیگران نیست». وی افزود: «مدارس وظیفه دارند اطمینان حاصل کنند که یونیوفرم دانش‌آموزان مانعی برای ارتباط آنها با جامعه نیست و این کار تا‌کنون هم انجام شده است؛ بنابراین آنها باید به سرعت از سیاست ممنوعیت حجاب عقب نشینی کنند». وی همچنین از تنظیم شکایت‌نامه جدیدی از سوی گروهی از مسلمانان انگلیس در اعتراض به این تصمیم خبر داد.
همچنین در پی شکایت‌های رهبران مسلمان، کمیته آموزش پارلمان انگلیس نیز اسپیلمن را ماه آینده به خاطر حمایت از ممنوعیت حجاب دختران دانش‌آموز استیضاح خواهد کرد تا به سوالات نمایندگان در مورد مواضع خود پاسخ دهد. گفتنی است، اسپیلمن در ماه نوامبر گذشته، پس از اعلام این که دختران محجبه در مدارس ابتدایی این کشور درباره لباس‌های خود مورد تحقیق و بازجویی قرار می‌گیرند، به شدت مورد انتقاد قرار گرفت. بیش از یک هزار معلم، دانشگاهی و رهبر دینی در انگلیس در نامه‌ای که به امضای همه آنها رسیده است، پیشنهاد سازمان نظارت بر آموزش انگلیس مبتنی بر تحقیق از دختران مسلمان در مدارس انگلیس درباره علت پوشیدن حجاب را «تبعیض‌آمیز و نژادپرستانه» توصیف کرده و آن را محکوم کردند.
هیئت بازرسی مدارس در این رابطه اعلام کرده بود که این سیاست برای موقعیت‌هایی در نظر گرفته شده است که در آن پوشیدن حجاب می‌تواند به عنوان جنسیتی‌کردن دختران چهار یا پنج ساله تعبیر شود؛ اما این مسئله به عنوان یک تصمیم «خطرناک» که می‌تواند فرهنگ سیاسی ضد‌اسلامی و اسلام‌هراسی را در مدارس یا در فضای جامعه نهادینه کند، مورد انتقاد بسیاری از گروه‌ها قرار گرفت. شایان ذکر است که انتخاب لباس فرم در کشور انگلستان در اختیار اداره مدارس قرار دارد.

مرضیه عزیزیان

پژوهشگر مسایل حقوق‌بشر