گزارش جدید سازمان ملل درخصوص نسل‌کشی مسلمانان روهینگیا و بررسی دلایل سکوت آنگ سان‌سوچی

کارشناسان کمیته تحقیقات سازمان ملل در تاریخ 27 اوت با انتشار بیانیه‌ای اعلام کردند، ارتش میانمار با "هدف قتل عام" مسلمانان روهینگیا دست به کشتار‌جمعی و تجاوز گروهی علیه آنها زده‌اند. کارشناسان مذکور تاکید نمودند، فرمانده‌کل ارتش، مین آنگ هللاینگ و پنج ژنرال آن باید به دلیل ارتکاب این جنایات تحت قوانین بین‌المللی محاکمه شوند. براساس این گزارش، نه‌تنها ارتش میانمار که نیروهای امنیتی این کشور هم درگیر نسل‌کشی و جرایم جنگی بوده‌اند.
این نخستین‌بار است که سازمان ملل به صراحت مقامات میانمار را متهم به نسل‌کشی علیه مسلمانان روهینگیا می‌کند و این امر می‌تواند انزوای این کشور را عمیق‌تر کند. بر این اساس، کارشناسان فوق از شورای امنیت سازمان ملل خواستار اعمال تحریم‌های تسلیحاتی علیه ارتش میانمار شدند و اذعان داشتند، مقامات آن کشور نیز باید هدف تحریم‌های سازمان ملل قرار گیرند و یا به دادگاه جنایی بین‌المللی در لاهه ارجاع شوند. این کمیته که در ‌ماه مارس2017 توسط شورای حقوق بشر سازمان ملل تشکیل شد، در تحقیقات خود به این نتیجه رسیده که نیروهای مسلح میانمار اقداماتی را پیش گرفته‌اند که بدون شک سنگین‌ترین جنایات تحت قوانین بین‌المللی به‌شمار می‌روند.
مرزوقی داروسمان، رئیس کمیته حقیقت‌یاب سازمان ملل متحد، پس از انتشار این گزارش در نشست ژنو گفت: «یافته‌های ما بسیار دردناک است.» وی تاکید کرد: «ما معتقدیم که انتشار حقایق، اولین قدم اساسی برای تغییر است.»داروسمان اعلام کرد، بازرسان کمیته تحت ریاست وی، اطلاعات اولیه بسیار زیادی را براساس 875 مصاحبه با قربانیان و شاهدان، تصاویر ماهواره‌ای، عکس‌ها و فیلم‌های تأیید‌شده به‌دست آورده‌اند. این مقام مسئول گفت، روایات قربانیان بدترین نقض حقوق بشری است که تا به حال با آن مواجه بوده و اثرات آن، تا انتهای زندگی با افراد این گروه تحقیق باقی خواهد ماند. وی افزود، ارتش میانمار هیچ ارزشی برای زندگی مردم قائل نبوده و شدیدترین سطح از خشونت را از خود نشان داده است. رئیس کمیته تحقیق اظهار داشت: «مردم اقلیت روهینگیا، از تولد تا مرگ، ‌در وضعیت سیستماتیک سرکوب قرار دارند».
در بخشی از این گزارش آمده است: «ضرورت‌های نظامی هرگز کشتار، تجاوزهای گروهی به زنان، حمله به کودکان و سوزاندن کامل دهکده‌ها را توجیه نمی‌کند. تاکتیک‌های ارتش میانمار نه‌تنها در ایالت راخین، که در شمال میانمار هم تناسبی با تعهدات امنیتی نداشته است.» براساس این گزارش، ارتش میانمار متهم است که در قتل، زندانی‌کردن بی‌گناهان، شکنجه، برده‌داری جنسی و تجاوز در ایالت‌های ایالات راخین، کاشین و شان دست داشته است. به گفته نگارندگان، در ایالت راخین، نشانه‌هایی از نابودی و تبعید هم دیده شده است.
این گزارش، همچنین لیستی از متهمان و مظنونان را ارائه کرده و گفته که حاضر است آن را در اختیار هر نهادی قرار بدهد که می‌خواهد به این مسئله رسیدگی کند. با این حال، تهیه‌کنندگان گزارش توصیه کرده‌اند که کار رسیدگی به این جنایات، به دیوان بین‌المللی کیفری سپرده شود. همچنین در این گزارش آمده است: «اطلاعات کافی برای صدور حکم تحقیق و محاکمه مقامات بلندپایه در چرخه فرماندهی در ارتش وجود دارد، از این رو، یک دادگاه صالح می‌تواند ارتباط آنها را با نسل‌کشی در ارتباط با اوضاع در ایالت راخین تعیین کند.» کارشناسان سازمان ملل همچنین رهبران غیرنظامی میانمار ازجمله "آنگ سان سوچی" رهبر این کشور را هم به‌خاطر بی‌توجهی به این جنایات مورد انتقاد قرار داده‌اند؛ به گفته آنها آنگ سان سوچی، نه از موقعیت خود به‌عنوان رئیس دولت و نه از اعتبار اخلاقی خود برای جلوگیری از این رویدادها در ایالت راخین استفاده نکرده است.
در این گزارش آمده، دولت وی با حمایت از انتشار سخنان نفرت‌انگیز، از بین بردن اسناد و مدارک جرم، و عدم محافظت از اقلیت‌ها و افراد غیر‌نظامی در برابر جنایات علیه بشریت و جنایات جنگی، به ارتکاب این جنایات کمک کرده است. گفتنی است، کارشناسان مذکور از "فیس‌بوک" به عنوان یک شبکه اجتماعی غالب در میانمار نیز به شدت انتقاد نمودند. به گفته آنها این رسانه باوجود این که در آن کشور کارگزاری ندارد، اما این امکان را می‌دهد تا از آن به عنوان وسیله‌ای برای برانگیختن خشونت و نفرت‌پراکنی استفاده شود. برهمین اساس، فیس‌بوک در تاریخ 27 اوت حساب کاربری ۲۰ نهاد و شخصیت در میانمار، شامل فرمانده‌کل نیرو‌های مسلح این کشور را مسدود کرد.
در بیانیه صادره از سوی این شبکه اجتماعی در این خصوص آمده است: «اذعان می‌شود که این اقدام در راستای جلوگیری از نفرت پراکنی و اطلاع‌رسانی نادرست در میانمار، دیرهنگام صورت پذیرفته است». مدیران این شبکه اظهار‌داشتند، این اقدام در راستای درخواست سازمان ملل مبنی بر محاکمه فرماندهان ارتش میانمار به جرم نسل‌کشی در میانمار به انجام رسیده است(۱). در پی انتشار این گزارش، تون تون نی، سخنگوی ارتش میانمار اعلام کرده نمی‌تواند در این باره اظهار‌نظر کند. دولت میانمار -که یک نسخه از این گزارش را دریافت کرده – نیز هنوز اظهار‌نظری نکرده است. آنگ سان سوچی، رهبر این دولت، همچنان در این باره سکوت اختیار کرده است. وی که یک روز پس از انتشار این گزارش در "دانشگاه یانگون" میانمار سخنرانی نمود، تماما پیرامون شعر و ادبیات سخن گفت و هیچ اشاره‌ای به گزارش سازمان ملل نکرد. کارشناسان سازمان ملل بر این باورند سو چی، به عنوان دارنده جایزه صلح نوبل، می‌توانست از اقتدار و محبوبیت اخلاقی خود برای جلوگیری از اقدامات ارتش استفاده نماید، اما سکوت وی در برابر این اقدامات، به نوعی تایید و مشروعیت‌بخشی به آن بوده است(۲).
هر چند سو چی اغلب ادعاهای مربوط به جنایات نیروهای امنیتی این کشور علیه مسلمانان را رد کرده و بارها ادعا نموده، گزارش‌های خشونت‌بار که در این رابطه منتشر می‌شود، بیش از حد مبالغه‌آمیز و نادرست است. وی همچنین پیرامون وضعیت پناهندگان هم اظهار داشته، چندین مرکز ترانزیتی جهت انتقال پناهندگان به میانمار ایجاد نموده، اما آژانس‌های امدادی سازمان ملل تاکید کرده‌اند، شرایط برای بازگشت آنها امن نیست. کارشناسان معتقدند، رهبر میانمار اکنون در برابر دو انتخاب قرار گرفته است: اول این که، سکوت اختیار کند و بدین وسیله نشان دهد که او عامل تعیین‌کننده در این رابطه نیست و قدرت آن را نیز ندارد و همه مسئولیت‌ها متوجه ارتش است؛ دوم این که اظهارنظر کند و تمام قدرت خود را از دست بدهد! آنها اذعان می‌دارند 90 درصد مردم میانمار از روهینگیایی‌ها نفرت دارند، و مخالف این اقدامات نیستند؛ بنابراین سو چی یا برخلاف نظر آنها تلاش می‌کند تا این وضعیت را تغییر دهد، یا برای نجات خود و شهرتش، کنترل کامل میانمار را به ارتش واگذار می‌کند و بدین وسیله همه امید به دموکراسی و یا هر‌گونه کمک به اقلیت‌ها مانند روهینگیایی‌ها از بین می‌رود(۳).
لازم به ذکر است، پیشتر سازمان عفو بین‌الملل نیز نام ۱۳ مقام فرماندهی ارتش و پلیس میانمار را به عنوان مسئولان جنایت علیه اقلیت مسلمان روهینگیا معرفی کرده بود. به گفته این سازمان، در استان راخین تعداد زیادی تجاوز جنسی، سر به نیست کردن افراد، شکنجه منجر به مرگ و نیز کشتار‌جمعی از سوی پلیس و ارتش انجام گرفته است؛ صدها روستا به آتش کشیده شده ‌و هزاران نفر به طرز فجیعی کشته شده‌اند. بسیاری از افراد در آتش سوخته‌ یا در هنگام فرار مورد اصابت گلوله قرار گرفته ‌و یا در اعدام‌های دسته‌جمعی جانشان را از دست داده‌اند. عفو بین الملل همچنین خاطرنشان کرد، از ماه اوت سال ۲۰۱۷ که حمله ارتش میانمار به اقلیت روهینگیا آغاز شده تا کنون بیش از ۷۰۲ هزار نفر از مسلمانان روهینگیا به بنگلادش گریخته‌اند و 14 هزار نفر هم در هند پناهنده شده‌اند(۴). 

1- https://www.reuters.com/article/us-myanmar-rohingya-un/un-calls-for-myanmar-generals-to-be-tried-for-genocide-blames-facebook-for-incitement-idUSKCN1LC0KN
2- https://www.theguardian.com/world/2018/aug/28/aung-san-suu-kyis-response-to-un-report-on-rohingya-genocide-silence
3- https://www.reddit.com/r/worldnews/comments/9azs9p/aung_san_suu_kyi_stays_silent_on_un_report_on/
4- https://www.amnesty.org/en/latest/news/2018/06/myanmar-military-top-brass-must-face-justice-for-crimes-against-humanity-targeting-rohingya/

مرضیه عزیزیان

پژوهشگر مسایل حقوق بشر