انتخابات شورای حقوق بشر؛ کرسی‌ها و کاندیداهای برابر و بی‌رقابت

مجمع عمومی سازمان ملل در روز جمعه 12 اکتبر (20 مهرماه) در یک رأی‌گیری غیرعلنی 18 کشور را برای یک دوره سه ساله به عنوان اعضاء جدید شورای حقوق بشر انتخاب کرد که از تاریخ اول ژانویه 2019 (11 دی‌ماه 1397) برای ارتقاء و ترویج حقوق بشر در سراسر دنیا تلاش خواهند کرد. انتخاب اعضای شورا بصورت سالانه انجام می‌شود و کشورها برای مدت سه سال به صورت چرخشی و در یک توزیع جغرافیایی برابر انتخاب می‌شوند. کشورها به حداقل 97 رأی برای برگزیده شدن نیاز دارند. در این دوره 5 کشور از آفریقا (بورکینافاسو با 183رأی بیشترین و اریتره با 160رأی کمترین )، 5 کشور از آسیا ( هند با 188 رأی بیشترین و فیلیپین و بحرین با 165 رأی کمترین)، 2 کشور از اروپای شرقی( بلغارستان با 180 رأی و جمهوری چک با 178 رأی کمترین)، 3 کشور از آمریکای لاتین و حوزه کارائیب ( باهاماس با 180 رأی بیشترین و آرژانتین با 172 رأی کمترین) و 3 کشور از اروپای غربی و سایر کشورها ( ایتالیا با 180 رأی بیشترین و دانمارک با 167 با رأی کمترین) انتخاب شدند(۱).
آنچه بعد از انتخابات 12 اکتبر در شورای حقوق بشر اتفاق خواهد افتاد:
 در این دوره کشورهای آرژانتین، اتریش، باهاماس، بحرین، بنگلادش، بلغارستان، بورکینافاسو، کامرون، جمهوری چک، دانمارک، اریتره، فیجی، هند، ایتالیا، سومالی، اروگوئه، ( فیلیپین و توگو برای بار دوم طبق قطعنامه 251/60 که اجازه انتخاب برای بار دوم را به اعضا می‌دهد) انتخاب شدند.
 کشورهای افغانستان، آنگولا، استرالیا، برزیل، شیلی، چین، کرواسی، کوبا، جمهوری دموکراتیک کنگو، مصر، مجارستان، ایسلند، عراق، ژاپن، مکزیک، نپال، نیجریه، پاکستان، پرو، قطر، رواندا، عربستان سعودی، سنگال، اسلواکی، آفریقای جنوبی، اسپانیا، تونس، اکراین و انگلیس همچنان در عضویت شورا باقی می‌مانند.
 کشورهایی که برای دوره دوم و به صورت متوالی درخواست عضویت ندادند، شامل: بلژیک، بروندی، اکوادور، جورجیا، قرقیزستان، مغولستان، پاناما، اسلوونی و سوئیس
 کشورهایی که به علت 2 بار عضویت متوالی واجد شرایط انتخاب مجدد نبودند، شامل: ساحل عاج، اتیوپی، کنیا، جمهوری کره، امارات متحده عربی، ونزوئلا و آلمان از شورای حقوق بشر خارج شدند.
شورای حقوق بشر در واقع چه کاری انجام می‌دهد؟
شورای حقوق بشر که بخش مهمی از ساختار سازمان ملل است در سال 2006 به دستور کوفی عنان دبیرکل سابق جایگزین کمیسیون حقوق بشر شد تا ضعف کمیسیون در خصوص سیاسی بودن و گزینشی بودن را برطرف کند. شورا با قدرت تصویب قطعنامه‌ها، ایجاد کمیسیون‌های تحقیق و مأموریت‌های شناسایی، بررسی پرونده‌های حقوق بشری تمام کشورهای عضو سازمان ملل در 3 نشست مشخص در سال و بررسی دوره‌ای جهانی که به اقدامات صورت گرفته در کشورها و ارائه توصیه‌ها از سوی سایر دولت‌ها می پردازد، انتصاب کارشناسان مستقل در حوزه‌های خاص( در حال حاضر 44 گزارشگر موضوعی و 11 گزارشگر کشوری دارد) در سراسر جهان به صورت یکسان و مشابه عمل می‌کند.
چگونه برخی کشورهای متهم به نقض حقوق بشر همچنان در شورا حضور دارند؟
در انتخابات شورای حقوق بشر حق رأی‌گیری در اختیار مجمع عمومی است و همه 193 کشور عضو سازمان ملل دارای حق رأی برابر هستند. از نقطه نظر تئوری مجمع عمومی به تعداد بیشتری از کاندیداها نسبت به تعداد کرسی‌های موجود اجازه مشارکت می‌دهد تا در عمل یک روند رقابتی بین اعضاء ایجاد شود. در حالیکه در انتخابات اخیر 18 کاندیدا برای 18 صندلی در شورای حقوق بشر معرفی شدند، بدون اینکه تعداد کشورها بیشتر باشد و عملاً رقابتی در میان کاندیداها صورت نگرفت و هر کدام از کشورها که درخواست عضویت دادند احتمالاً انتخاب شدند. این می‌تواند یکی از عوامل ماندن کشورهای متهم به نقض حقوق بشر در شورای حقوق بشر باشد(۲). بسیاری از فعالان حقوق بشر معتقدند که برخی از کشور‌های انتخاب شده، به علت نقض حقوق بشر، از شایستگی لازم برای حضور در شورا برخوردار نیستند. در این راستا لوئیس شاربونو، مسئول دفتر دیده‌بان حقوق بشر در مقرر سازمان ملل در یک پیام توئیتری روند انتخابات اعضای جدید شورای حقوق بشر را «مضحک» خواند و گفت: رأی‌گیری بدون رقیب واژه انتخابات را به تمسخر می‌کشد(۳). اصلاح این روندها و مکانیزم های انتخاباتی می تواند در پیشبرد و تقویت اهداف شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد موثر و مفید واقع شود.

1. https://www.un.org/press/en/2018/ga12077.doc.htm

2.https://news.un.org/en/story/2018/10/1023062
3. https://t.me/iv?url=https://p.dw.com/p/36TS4&rhash=eda96f36fc80e0