مصاحبه‌های اختصاصی: ارتباط نگرش‌های ضدمهاجرتی و اسلام‌هراسی در غرب

مصاحبه اختصاصی سازمان دفاع از قربانیان خشونت با دکتر آمنه یقین،‌ استاد مطالعات پسااستعماری دانشکده‌ مطالعات شرقی و آفریقایی لندن با موضوع ارتباط نگرش‌های ضدمهاجرتی و اسلام‌هراسی در غرب.
اسلام اکنون دومین دین بزرگ جهان پس از مسیحیت بوده و در بین ادیان، اسلام‌گرایی سریعترین رشد را داشته است. اما از سوی دیگر اسلام‌هراسی نیز در جای‌جای جهان رشد کرده که بنابر نظر محققان ریشه آن را می‌توان در قرون 18 و 19 جستجو کرد. اسلام‌هراسی به ویژه در دهه‌های اخیر، به ویژه با توجه به تحولات غرب، موج مهاجرت از کشورهای اسلامی به اروپا و آمریکای شمالی و نیز حملات 11 سپتامبر و حوادث متعاقب آن رشد بیشتری داشته است. نظرسنجی انجام شده توسط مرکز تحقیقات پیو در سال 2019 حاکی از آن است که مردم در اسلواکی، مجارستان، لهستان، جمهوری چک، یونان و لیتوانی دارای مطلوب‌ترین دیدگاهها درباره مسلمانان در میان کشورهای اروپایی هستند. این درحالیست که در ایالات متحده آمریکا، به ویژه در دوران ریاست جمهوری چهارساله دونالد ترامپ، تعصب علیه مسلمانان و نگرش‌های ضدمهاجرتی دامن زده شده و شکاف‌ مذهبی نیز بیشتر شده و درنتیجه اسلام‌هراسی نیز گسترش یافته است. دیدگاه اکثر آمریکایی‌ها به مسلمانان مطلوب نبوده و براساس تحقیقات گروه مطالعاتی رأی دهندگان صندوق دموکراسی در سال 2018 فقط 48 درصد آمریکایی‌ها نسبت به مسلمانان نظری مطلوب داشته‌اند، درحالی که براساس همین تحقیقات میانگین نگرش مطلوب آمریکائیان به یهودیان 74 درصد بوده است.

متأسفانه در سراسر نیمکره غربی و در جوامعی که مسلمانان گروه‌های اقلیت را تشکیل می‌دهند، تعصب نسبت به آنها به صورت خشونت، نفرت، تبعیض به ویژه در حوزه آموزشی و شغلی، اهانت در رسانه‌ها و محرومیت از حقوق اجتماعی بسیار زیاد است. در آلمان، پلیس این کشور در سال 2020 تعداد 901 جنایت/نفرت‌پراکنی علیه مسلمان را ثبت کرد. این درحالیست که براساس تحقیقات انجام شده، اسلام هراسی 593 درصد افزایش یافته است. در فرانسه نیز در سال 2020 تعداد 235 مورد مختلف در خصوص اسلام‌هراسی گزارش شده است که 53% نسبت به سال قبل افزایش نشان می‌دهد. با توجه به این توضیحات، و اهمیت مسئله گسترش اسلام‌هراسی در غرب و ارتباط آن با سیاست‌های ضدمهاجرتی، سازمان دفاع از قرابانیان خشونت اقدام به مصاحبه با دکتر آمنه یقین، استاد مطالعات پسااستعماری دانشکده مطالعات شرقی و آفریقایی لندن نمود. ایشان محققی فعال در این حوزه بوده و تحقیقات زیادی در خصوص زندگی مسلمانان در انگلیس، فرهنگ پاکستان و نیز تبعیض علیه مسلمانان داشته است. در ذیل بخش‌هایی از مصاحبه با ایشان را پیش‌رو داریم.

در ابتدای این مصاحبه با توجه به گسترش روزافزون اسلام هراسی در کشورهای مختلف از ایشان در خصوص ریشه های جریان اسلام‌هراسی و مؤثرترین راه حل‌ها سئوال شد. در این خصوص ایشان اظهار داشتند که امواج کنونی اسلام‌هراسی به وسیله‌ سیاست‌های پوپولیستی افرادی همچون دونالد ترامپ و نارندرا مودی که در طول دوران تبلیغات انتخاباتی پیام‌های ضداسلامی را تبلیغ داده‌اند، و احزاب راست افراطی در اروپا که رویکردهای برتری جویی نژاد سفید را ترویج کرده‌اند، تغذیه می‌شوند. در خصوص سهم رسانه‌ها در این حوزه نیز وی می‌افزاید که رسانه‌ها دیدگاه بسیار بسته‌ای از مسلمانان ارائه می‌دهد. طیف گسترده‌ای از رسانه‌های اجتماعی و کارشناسان سرشناس رسانه‌ای به صورت فعال به بازتولید یک فضای خصمانه‌ اسلام‌هراسانه کمک می‌کنند. همچنین گزارش‌هایی درباره حمایت سازماندهی‌شده از آنچه که به عنوان صنعت اسلام‌هراسی شناخته می‌شود، در دست است. به اعتقاد دکتر یقین پیوندهایی قوی بین رویکردهای ضدمهاجران و تعصب علیه مسلمانان وجود دارد. در گفتمان جریان راست افراطی بسیار فعال،‌ مهاجران به عنوان تهدیدی برای هویت اروپایی معرفی می‌شوند. به عقیده ایشان رشد راست افراطی در اروپا و سیاست‌های ضدمهاجرتی درکنار هم یک جنگ فرهنگی علیه تفکر انتقادی در ارتباط با گفتمان ضداسلامی عمل می‌کنند و جلوی تفکر انتقادی را می‌گیرند.
در خصوص مقابله با اسلام‌هراسی ایشان توصیه می‌کند که باید بین دین اسلام و رفتار بخشی از مسلمانان که مرتکب اقدامات تروریستی می‌شوند، تفاوت قائل شویم و این دیدگاه را ترویج کرد. ما باید درک آگاهانه‌ای از یکدیگر از طریق فرایند گفتگو و تبادل فرهنگی ایجاد کنیم. گفتگوی بین ادیان، قدرت از بین بردن موانع و ایجاد فضا برای قرابت همدلانه را دارد. ایشان ادامه می‌دهد: «ما در کتابی با عنوان "مبارزه با اسلام هراسی: تعصب ضد مسلمان در رسانه ها، فرهنگ و سیاست" راه حل‌هایی برای مبارزه با اسلام هراسی از طریق آموزش، هنر و فعالیت جوانان ارائه داده‌ایم». به اعتقاد دکتر یقین رسانه‌ها نقش مهمی در گسترش احساسات اسلام‌هراسانه بازی می‌کنند. افسانه یک اروپای عربی،"اورابیا" چیزی است که بر سیاست‌های این قاره سایه افکنده و باعث شده که برتری‌جویان نژاد سفید با این شعار در غرب قدرتمند شوند.

تفکر برتری‌جوی نژاد سفید، حامیان مهمی همچون دونالد ترامپ پیدا کرده و این امر بسیار قابل توجه است که دومین تلاش برای استیضاح وی، به شکست انجامید. این مسئله نشان‌دهنده قدرت صنعت اسلام‌هراسی در بسیج کردن رأی‌دهندگان طبقه کارگر و طبقه متوسط برای دستیابی به برتری سیاسی است. در پایان ایشان در پاسخ به این سئوال که چگونه ملت‌های اسلامی و رهبری آنها می‌توانند در مقابله با موج جهانی اسلام هراسی به ایفای نقش بپردازند اظهار داشت که «کشورهای اسلامی و رهبران آنها باید با رفع مشکلات مربوط به رسانه‌های خودشان،‌ رسیدگی به مسئله زنان، درگیری‌های قومی و سرمایه‌گذاری در یک الگوی آموزشی که آگاهی‌ها درباره‌ تفکر اسلامی را گسترش می‌دهد، به مبارزه با اسلام‌هراسی بپردازند».

برای خواندن متن کامل به زبان انگلیسی به اینجا مراجعه نمایید.