مصاحبه‌های اختصاصی: فلسطین و حوادث اخیر نوار غزه

مصاحبه اختصاصی سازمان دفاع از قربانیان خشونت با پروفسور اتالیا عمر، استاد مطالعات ادیان، جنگ و صلح دانشگاه نتردام آمریکا با موضوع فلسطین و حوادث اخیر نوار غزه.

هرچند درگیری‌های اخیر فلسطینی‌ها با اسرائیلی‌ها به آتش بس شکننده‌ای ختم شد اما همچنان بعد از هفت دهه معضل بین آنها همچنان لاینحل مانده و به یک راه حل پایدار ختم نشده است. اسرائیل سال‌هاست که نواره غزه را تحت محاصره قرار داده و باعث کشته و زحمی شدن صدها نفر شده است. اسرائیل همچنین در جریانات تجاوز به نوارغزه به ویژه در گیرودار همه‌گیری کرونا به صورت گسترده اقدام به تخریب تأسیسات غیرنظامی و ایجاد تنش‌های نژادی و نیز سلب مالکیت فلسطینیان نموده است. جامعه جهانی تقریباً در مورد نقش اسرائیل (با وجود طرح دفاع مشروع از خود)، در پیچیده‌‌تر کردن وضعیت نابسامان نوار غزه و عمق فاجعه در این منطقه اتفاق نظر داشتند. زندگی در غزه نمونه‌ای از رنج و ناملایمات گسترده مردم فلسطین در سرزمین‌های اشغالی است. نرخ بیکاری در این منطقه از 27 درصد فراتر رفته است؛ حداقل 64 درصد از جمعیت زیر خط فقر زندگی می کنند، و یک میلیون و 400 هزار نفر از ساکنان منطقه از نظر امنیت غذایی در وضعیت ناپایداری قرار دارند. این سناریویی است که توسط اسرائیل و با محاصره فلسطینیان از ژوئن 2007 آغاز شده است و سازمان‌های بین‌المللی نیز اکنون نسبت به رفتار آپارتاید گونه اسرائیل در قبال فلسطینیان در غزه و کرانه باختری هشدار می‌دهند.
با توجه به این وضعیت و اهمیت موضوع، به ویژه بعد از درگیری خونین 11 روزه اسرائیل و فلسطین، در اردیبهشت‌ماه 1400، سازمان دفاع از قربانیان خشونت اقدام به مصاحبه با پروفسور اتالیا عمر، استاد مطالعات ادیان، جنگ و صلح دانشگاه نتردام آمریکا نمود تا نظر ایشان را در خصوص دلایل لاینحل بودن مناقشه اسرائیل و فلسطین، ابعاد حقوقی و حقوق بشری اشغال فلسطین و حصر نوار غزه، موقعیت دولت جدید ایالات متحده آمریکا در مورد روابط با اسرائیل و همچنین راهکارهای تغییر گفتمان عمومی در رابطه با مخاصمه اسرائیل و فلسطین مورد بررسی قرار دهد. مصاحبه‌شونده یک استاد شناخته‌شده‌ بین‌المللی با تجربه‌ طولانی‌مدت در زمینه مطالعات فلسطین است و کتاب‌ها و مقالات متعددی نیز در زمینه مناقشات اسرائیل و فلسطین به رشته تحریر درآورده است که از جمله تألیفات اخیر ایشان می‌توان به این موارد اشاره کرد: کتاب «وقتی صلح کافی نیست: چگونه اردوگاه صلح اسرائیل درباره دین، ملی گرایی و عدالت می اندیشد» و کتاب «روزهای ترس: تجسم دوباره یهود در همبستگی با فلسطینی‌ها».

در ابتدای این مصاحبه با استناد به اظهارات خانم میشل باچله، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل، در واکنش به حملات هوایی اسرائیل به نوار غزه که اظهار داشته بودند این اقدام اسرائیل می‌تواند به عنوان جنایات جنگی تلقی شوند از دکتر عمر در خصوص اینکه آیا سازمان‌های بین‌المللی در پاسخگویی اسرائیل نسبت به رفتارها و سیاست‌های خود سخت‌گیری بیشتری نشان می‌دهند سئوال شد. ایشان در پاسخ به این سئوال ضمن تأیید اظهارات کمیسر بیان داشت که اسرائیل یقیناً و بار دیگر در نوار غزه مرتکب جرایم جنگی شده و طیف وسیعی از قواعد و مقررات بین‌المللی از جمله در ارتباط با استفاده‌ از قوه قهریه و تناسب به کار بردن میزان خشونت را نقض کرده است. این درحالیست که ساکنان غزه‌ی تحت محاصره نه سرپناهی دارند که به آنجا فرار کنند، نه گنبد آهنینی که جلوی بمباران‌ها را بگیرد و نه حتی آنها امکان پناهنده شدن و گریز به کشور دیگر از جمله مصر را دارند. دکتر عمر معتقد است که محاصره‌ طولانی‌مدت نوار غزه یک شکل ادامه‌دار از خشونت و نقض قانون بین‌الملل و اصول بشردوستانه است. اینکه غزه امروز در محاصره قرار دارد و یک زندان روباز محسوب می‌شود،‌ مورد تردید جامعه‌ جهانی نیست. با این حال اسرائیل و حامیان آن، محاصره غزه را برای امنیت اسرائیل ضروری جلوه می‌دهند.

دکتر عمر معتقد است که آمریکا با توسل به حق وتوی خود جلوی مجازات اسرائیل را گرفته و علاوه بر آن کمک‌های مالی بی‌قید و شرطی را در اختیار اسرائیل قرار می‌دهد. حتی در حمله اخیر به غزه، دولت بایدن فروش بمب‌های دقیق به اسرائیل را تصویب کرد. اینها همان بمب‌هایی هستند که در بمباران هوایی علیه غزه مورد استفاده قرار گرفتند. وی معتقد است که غزه غالباً به عنوان "آزمایشگاه" برای آزمایش سلاح استفاده می‌شود. دکتر عمر بر این اعتقاد است که اسرائیل هموار از شیوه مجازات جمعی علیه فلسطینیان استفاده کرده و قوانین بین‌المللی را نیز به طرق مختلف نقض می‌نماید. در همین راستا، ماده 33 کنوانسیون چهارم ژنو مجازات جمعی را جرم جنگی تعریف کرده است. اسرائیل همچنین ماده 49 کنوانسیون چهارم ژنو را به دلیل اشغال سرزمین دیگر نقض کرده است.

دکتر عمر در خصوص وضعیت غزه و مردم این منطقه نیز بیان می‌دارد که مردم غزه دائماً در آستانه یک بحران انسانی قرار دارند. اسرائیل حتی سرانه کالری دریافتی آنها را کنترل می‌کند و برای کودکانی که نیاز به درمان سرطان دارند محدودیت سفر اعمال می‌کند. مدت‌هاست که در مورد غیرقانونی بودن محاصره غزه اتفاق نظر بین‌المللی وجود دارد اما هیچ فشار قابل توجهی بر اسرائیل وارد نشده است تا سیاست‌گذاران خود را مجبور به تغییر سیاست‌ها و رویه‌های موجود کند. ایشان در خصوص معضل اسرائیل و فلسطین و دیدگاه حاکم در آمریکا نیز اظهار می‌دارد که به نظر می‌رسد تغییرات واضحی در ایالات متحده در حال رخ دادن است و افراد بیشتری آشکارا،‌ مبارزه و انسانیت فلسطینی‌ها را درک می‌کنند و فلسطینی‌های بیشتری اجازه می‌یابند تا روایت خود را بازگو کنند. در سطح کنگره آمریکا هم تغییراتی در حال رخ دادن است، از جمله نماینده‌ مینه‌سوتا بتی مک‌کالم طرحی را ارایه کرده که به موجب آن، کمک نظامی آمریکا به اسرائیل مشروط می‌شود.

اما در عین حال وی بر این باور است که هنوز نیروهای خاصی وجود دارند که پاسخگویی بیشتر از سوی بازیگران سیاسی نسبت به بحران اسراییل-فلسطین را غیرممکن می‌کنند، از جمله استفاده‌ی ابزاری از مفهوم یهودی‌ستیزی و همینطور لابی سفیدپوستان مسیحی تبشیری که اقدامات مخرب دوره ترامپ به واسطه تأثیر آنها صورت گرفت. از جمله اقداماتی که به این واسطه صورت گرفت می‌توان به انتقال سفارت اسراییل به شهر قدس و قراردادهای عادی‌سازی روابط بین اسرائیل، امارات، بحرین و مراکش اشاره کرد. برای دهه‌های طولانی، راه‌حل صلح بین اسرائیل و فلسطین که به عنوان راه حل دو دولت شناخته می‌شود، مبتنی بر اصل جداسازی قومی- مذهبی ملی و اصول عمیقاً غیردموکراتیک تعلق و عدم تعلق بوده‌ است در حالی که متمرکز شدن بر حقوق بشر و مکانیزم‌هایی برای چاره‌جویی بی‌عدالتی‌های تاریخی، نقش حیاتی در تغییر مسیر این منطق بازی می‌کند. به عقیده پروفسور اتالیا عمر اگر ایالات متحده، نیرومندسازی بی‌قید و شرط سیاست‌های اسرائیل را رها کند و در ارتباط با مشارکتش با فلسطینیان و اسرائیلی‌ها، یک رویکرد حقوق بشری در پیش بگیرد،‌ احتمال تغییر در درون اسرائیل نیز ممکن خواهد بود و همانا این تغییر انزوای گفتمان شهرک‌نشینان (توسعه شهرک‌سازی) و گفتمان ملی‌گرایی افراطی را به دنبال خواهد داشت.

برای مطالعه متن کامل به زبان انگلیسی می‌توانید به اینجا مراجعه نمایید.