زندان گوانتانامو، لگه ننگی در حقوق بشر ایالات متحده آمریکا

دفتر کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل، در روز دوشنبه ۲۰ دی‌ماه ۱۴۰۰، گزارشی در خصوص نقض بی‌امان حقوق بشر در زندان گوانتانامو منتشر کرده است. در این گزارش اشاره شده برخی از کارشناسان مستقل شورای حقوق بشر سازمان ملل در بیستمین سالگرد حبس نخستین زندانی زندان بدنام گوانتانامو، تداوم استفاده از بازداشتگاه خلیج گوانتانامو در کوبا را محکوم کرده‌ و بیان کردند که این امر لکه ننگی بر تعهد ایالات‌متحده به حاکمیت قانون به شمار می‌آید. آن‌ها همچنین ادامه 20 سال حبس خودسرانه زندانیان بدون محاکمه به همراه شکنجه و سوءرفتار در این زندان را محکوم کرده‌اند. گفتنی است زندان گوانتانامو به ‌عنوان نماد کامل «فقدان سیستماتیک مسئولیت‌پذیری و سانسور اقدامات دولت آمریکا در زمینه اِعمال شکنجه و سوء‌رفتار علیه صدها زندانی که از بنیادی‌ترین حقوق خود محروم مانده‌ و معافیت عاملان آن از مجازات» تعریف شده است.
کارشناسان سازمان ملل از ایالات‌متحده درخواست کرده‌اند این بازداشتگاه را تعطیل کند. گفتنی است آمار بازداشتگاه از ۷۰۰ زندانی در سال ۲۰۰۳ میلادی پس از گذشت ۲۰ سال به ۳۹ زندانی کاهش پیدا کرده، اما تنها ۹ تن از آن‌ها متهم یا محکوم شده و ۱۳ تن از آن‌ها اجازه انتقال به کشورهای دیگر را یافته‌اند. بر اساس یافته‌های گزارش از سال ۲۰۰۲ تا سال ۲۰۲۱ میلادی ۹ زندانی جان خود را در این زندان از دست داده‌اند، دو تن به دلیل مرگ طبیعی و ۷ نفر به دلیل خودکشی، درحالی‌که هیچ یک از آن‌ها متهم یا محکوم به ارتکاب جرمی نشده بودند. گزارش بیان می‌کند کارشناسان در رابطه با وضعیت جمعیت رو به سالمندی و بیمار زندان گوانتانامو که بسیاری از آن‌ها متحمل شکنجه در دهه‌های گذشته شده‌اند ابراز نگرانی کرده و فقدان کمک‌های پزشکی کافی و بازپروری را محکوم کرده‌اند. همچنین این کارشناسان از دولت ایالات‌متحده درخواست کرده‌اند درمان‌های لازم و ارائه غرامت به زندانیانی که آشکارا شکنجه و خودسرانه حبس شده‌‌اند، را فراهم و افرادی که دستور این شکنجه‌ها را صادر کرده و یا آن را به اجرا درآورده‌اند، مسئول قلمداد کند. در این گزارش به رفع موانع در راستای تضمین شفافیت و عدالت در محاکمه‌ها و تحقق صداقت و عدالت عمومی در جهت منافع خانواده‌های قربانیان و سایر ذینفعان اشاره شده است. همچنین کارشناسان سازمان ملل بر ناکارآمدی‌های نظام قضایی ایالات‌متحده در راستای حمایت از حقوق بشر و رعایت حاکمیت قانون تاکید کرده‌اند.
در اقدامی دیگر شبکه خبری دویچه وله نیز در گزارشی به درخواست سازمان عفو بین‌الملل از جو بایدن، جهت عمل به تعهد خود برای تعطیل کردن زندان گوانتانامو که در زمان مبارزات انتخاباتی توسط وی مطرح شده بود، اشاره کرده است. این گزارش به اظهارات دفنی اویاتار ، مدیر بخش امنیت برنامه حقوق بشر سازمان عفو بین‌الملل در ایالات‌متحده، مبنی بر این‌که استفاده بیشتر از این زندان، اعتبار جهانی آمریکا در زمینه حقوق بشر را تضعیف می‌کند، اشاره کرده است. گفتنی است این زندان روالی مخاطره‌آمیز را هم در رابطه با فقدان فرآیند صحیح حقوقی و هم در زمینه معافیت جدی‌ترین موارد نقض حقوق بشر از مجازات، همچون شکنجه و ناپدید‌سازی‌های قهری بنیان نهاده است. گزارش بیان می‌کند اگر چه باراک اوباما، رئیس‌جمهور اسبق ایالات‌متحده، فرمانی مبنی بر تعطیل کردن این زندان در سال ۲۰۰۹ میلادی صادر کرد، اما درعین‌حال در عملی کردن این فرمان در دوران ریاست‌جمهوری خود ناکام ماند. در مقابل دانلد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین ایالات‌متحده، معتقد به حفظ این زندان به همین شیوه بود و درعین‌حال جو بایدن در مبارزات انتخاباتی، در سال ۲۰۲۰ میلادی، متعهد به تعطیل شدن این بازداشتگاه پیش از پایان دوران ریاست‌جمهوری خود شده است.

این در حالی است که دولت بایدن با مخالفت‌های جدی از سوی کنگره در این زمینه و تداوم منع قانونی برای دولت فدرال جهت انتقال هر یک از زندانیان این بازداشتگاه به زندانی دیگر در خاک آمریکا روبه‌رو شده است. این گزارش به پیشنهاد سازمان عفو بین‌الملل مبنی بر فراهم کردن امکان انتقال زندانیان بیشتری به کشورهایی، چون آلمان، که پیشاپیش پذیرای سه تن از زندانیان این بازداشتگاه شده و احتمال دارد که با پذیرش زندانیان بیشتر نیز موافقت کند، نیز اشاره کرده است. همچنین به نکات مهمی از گزارش منتج از پروژه «هزینه‌های جنگ» انجام شده توسط مؤسسه واتسون در دانشگاه براون و سازمان دیده‌بان حقوق بشر اشاره شده از جمله:
- ‌اشاره به مسئول ندانستن هیچ‌ یک از مقامات سازمان سیا توسط ایالات متحده آمریکا، به دلیل ایجاد مجموعه‌ای از اماکن مخفی در سراسر جهان به‌منظور حبس محرمانه دست‌کم ۱۱۹ مرد مسلمان و شکنجه نمودن دست‌کم ۳۹ تن از زندانیان؛
- اشاره به مقاومت گسترده ایالات‌متحده برای مسئولیت‌پذیری در قبال سوء‌استفاده‌های انجام شده در زندان‌های نظامی خود در افغانستان و عراق که به زندانی شدن هزاران تن از مسلمانان، ازجمله چندین زن و پسر نوجوان و همچنین حبس‌ آن‌ها در زندان گوانتانامو منجر شده است.
- اشاره به صرف بیش از ۵.۴۸ تریلیون دلار در زمینه جنگ با تروریسم توسط ایالات متحده که حدود ۵۴۰ میلیون دلار در سال تنها جهت حبس زندانیان در بازداشتگاه گوانتانامو می‌شود؛
- اشاره به افزایش مرگ‌ها و جراحات غیرنظامیان بر اثر حملات انجام شده به رهبری این کشور در رابطه جنگ با تروریسم در دوران ریاست‌جمهوری باراک اوباما و دانلد ترامپ و عدم مسئولیت‌پذیری در این رابطه؛
در ارزیابی جامع این گزارش به هزینه‌های گزاف اقدامات آمریکا در زمینه اِعمال شکنجه و حبس‌ها و استرداد‌های غیرقانونی مسلمانان در خلال ۲۰ سال گذشته که نمایانگر شکست اخلاقی ایالات‌متحده، سوابق ننگین حقوق بشری این کشور و تداوم اسلام‌هراسی و نژادپرستی است، نیز اشاره شده است.

تیم پژوهشی سازمان دفاع از قربانیان خشونت

https://www.ohchr.org/EN/NewsEvents/Pages/DisplayNews.aspx?NewsID=28017&LangID=E
https://amp.dw.com/en/us-amnesty-urges-biden-to-keep-promise-to-close-guantanamo-bay/a-60365951

https://www.hrw.org/news/2022/01/09/20-years-us-torture-and-counting