نگاهی به گزارش گزارشگر ویژه سرزمین‌های اشغالی فلسطین به اجلاس ۵۵ شورای حقوق بشر

مقدمه
گزارشگر ویژه سرزمین‌های اشغالی فلسطین، خانم فرانچسکا آلبانیز، همزمان با دستورکار مربوط به نقض‌های حقوق بشری در سرزمین‌های اشغالی فلسطین (آیتم 7)، گزارش مورخ 25 مارس 2024 خود را با عنوان «تجزیه و تحلیل نسل‌کشی» به شورای حقوق بشر ارائه نمود که اهم محورهای آن به شرح ذیل است:

اهم محورهای مطروحه در گزارش خانم آلبانیز:
• بررسی ظرف تاریخی مسئله فلسطین، سعی در اثبات وقوع نسل‌کشی منطبق بر وقایع گذشته.
• تاکید بر استفاده از عبارت استعمار شهرک نشینان و یا استعمار جایگزین با هدف توصیف و توضیح مبانی تاریخی وضعیت کنونی.
• بهم پیوسته دانستن استعمار جایگزین و ارتکاب ژنوسید و اعتقاد بر وجود رابطه علیت میان آنها.
• ترسیم چارچوب حقوقی جرم بین‌المللی ژنوسید و بیان الزامات اثبات آن.
• منطقی دانستن رسیدن جرایم ارتکابی در غزه به آستانه جرم ژنوسید
• ارائه دلایل و قرائن مبنی بر به قتل رساندن، ایراد جراحات شدید جسمی و روحی، تحمیل شرایط زندگانی که منجر به نابودی فیزیکی در کل یا بخشی از گروه، برای اثبات ارتکاب عناصر مادی جرایم موضوع ماده دو کنوانسیون پیشگیری و مجازات جنایت نسل‌کشی.
• ارائه فهرستی از کشتارهای گسترده اسرائیل از هفتم اکتبر که به طور مستقیم و غیر مستقیم، در جهت ارتکاب ژنوسید انجام گرفته‌اند.
• برجسته سازی و تاکید بر کوچاندن اجباری جمعیت غیرنظامی و جلوگیری از ورود کمکهای بشردوستانه ،ناامنی غذایی، نابودی مزارع و زیرساختهای حیاتی برای ادامه زندگی به عنوان مصادیق ژنوسید.
• تاکید بر وجود قصد خاص ارتکاب نسل‌کشی ، با بیان نقل قول هایی از مقامات رسمی اسرائیل و تلاش در جهت اثبات وجود برنامه کلی برای ارتکاب نسل‌کشی.
• پاسخگویی به ادعاهای دفاعی مبتنی بر گفتمان حقوق بین الملل بشردوستانه مطروحه توسط اسرائیل
• ادعا و ارائه دلیل مبنی برسوء استفاده اسرائیل ازمفاهیم سپرانسانی، آثار جانبی و مناطق امن، با هدف نهایی حذف تفکیک میان غیرنظامیان و رزمندگان به عنوان یکی از اصول اساسی حقوق بشردوستانه.
• تاکید چند باره بر استفاده از حقوق بشردوستانه بین المللی برای پوشش و استتار ارتکاب نسل¬کشی توسط اسرائیل.
• تاکید بر تبدیل غزه به یک هدف کاملا نظامی و مشروع، در جهت حذف تفکیک میان اهداف غیرنظامی و نظامی و اشاره به نابود سازی مناطق مسکونی توسط اسرائیل.
• تاکید بر گسترش نامحدود مفهوم آسیب‌های جانبی و عدم رعایت قواعد تفکیک و تناسب در حملات اسرائیل
• تاکید بر عدم مشروعیت دستورات تخلیه صادرشده به جهت عدم رعایت شرایط مندرج در حقوق بشردوستانه
• اشاره به حملات اسرائیل به مناطق امن اعلام شده و ایجاد ترس و کشتار بیشتر در نتیجه دستور به فرار به مناطق مذکور
• تاکید بر غیرموجه بودن و عدم مشروعیت حملات اسرائیل به بیمارستان ها و تاکید دوباره بر سوء استفاده آمیز از حقوق بشردوستانه در جهت محو نمودن تفکیک میان اهداف و اشخاص غیرنظامی و نظامی
• تاکید بر نسل‌کشی بودن حمله به بیمارستان‌ها (با تاکید بر بیمارستان شفا) به دلیل آگاهی اسرائیل از وضعیت سیستم درمانی غزه و آثار این حمله

ملاحظات موجود در جلسه گفتگوی تعاملی با گزارشگر ویژه در شورای حقوق بشر
از نکات جلسه حاضر تقدیر نماینده فلسطین از درنظر گرفتن مبنای تاریخی روابط میان اسرائیل و مردم فلسطین بود که به روشن شدن هرچه بیشتر نیات اسرائیل در ارتکاب نسل‌کشی مساعدت می‌نمود؛ همچنین در نقطه مقابل عدم حضور نماینده اسرائیل نیز قابل توجه بود. در این جلسه بسیاری از کشورها با نتیجه‌گیری گزارشگر در خصوص اینکه جرایم ارتکابی اسرائیل به آستانه نسل‌کشی رسیده است، موافقت نمودند. از جمله این کشورها می‌توان به اندونزی، لبنان، پاکستان، لیبی، گروه کشورهای عربی، عراق، قطر، بنگلادش، تونس، یمن، عمان، عربستان سعودی، سوریه، الجزایر و سازمان کشورهای اسلامی اشاره کرد. همچنین لزوم پاسخگویی توسط اسرائیل و اتخاذ اعمال جلوگیری کننده از ارتکاب نسل‌کشی نیز مورد تأکید بسیاری از کشورها من جمله کشورهای ترکیه، اندونزی، آفریقای جنوبی، تونس، یمن، الجزایر، پاکستان لبنان سازمان همکاری‌های اسلامی، گروه آفریقا، لیبی، کویت، سنگال، شیلی قرار گرفت. برخی از کشورها مانند آفریقای جنوبی، مالزی و سازمان همکاری اسلامی، خواستار تحریم‌های تسلیحاتی، سیاسی و اقتصادی علیه اسرائیل شدند. کشورهایی از قبیل آفریقای جنوبی، تونس، بنگلادش، لبنان، یمن، اتحادیه اروپا، سازمان همکاری‌های اسلامی، لیبی، شیلی و برزیل نیز خواستار اجرای دستور موقت دیوان بین‌المللی دادگستری شدند. مسئله لزوم آتش بس نیز مورد تاکید کشورهای پاکستان، پرو، سنگال، اسپانیا، یمن، لبنان، شیلی، ترکیه، کوبا، اندونزی، لوکزامبورگ بود. لزوم راه حل دوکشوری برای دستیابی به صلح نیز از موارد مورد اشاره برخی کشورها نظیر پرو، شیلی، سنگال، اسپانیا، اسلوونی، اتحادیه اروپا، قطر، ترکیه، گامبیا، گروه آفریقا، عربستان سعودی و پاکستان بود.

نتیجه گیری:
خانم آلبانیز در گزارش خود، با در نظر گرفتن زمینه‌های تاریخی مسئله کنونی فلسطین و نگرش تحلیلی حقوقی، به اثبات ارتکاب نسل‌کشی در غزه و حاکمیت کنوانسیون مربوطه پرداخته‌اند. وی با بررسی تاریخی موضوع فلسطین و اهداف اصلی و اولیه صهیونیست‌ها در از بین بردن و جایگزینی مردمان فلسطین، از نوعی استعمار جایگزینی پرده برداشت که با ژنوسید در هم تنیدگی دارند. بدین صورت، اعمال مختلف اسرائیل را در غزه در پرتو این استعمار، مورد بررسی و تحلیل قرار داده اند. گزارشگر با بر شمردن جنایات متعدد اسرائیل علیه مردم غزه، عنصر مادی جرم نسل‌کشی را اثبات نموده و سپس با اظهارات صریح و روشن مقامات اسرائیلی، سیاست نسل زدایی را مورد شناسایی قرار داد. او همچنین در مقابل دفاعیات و توجیهات مبتنی بر حقوق بشردوستانه، نه تنها شواهدی آشکار مبنی بر عدم مشروعیت حقوقی آنها بنا کرد بلکه پا را از این نیز فراتر گذاشته و به شناسایی الگویی از اعمال و رفتار‌های اثبات کننده قصد به از بین بردن گروه‌های تحت حمایت کنوانسیون نسل‌کشی پرداخت. گزارش خانم آلبانیز در خصوص اثبات ارتکاب نسل‌کشی و نتیجه‌گیری‌اش مبنی بر رسیدن اعمال ارتکابی در غزه به آستانه مورد نیاز ژنوسید، در میادین حقوقی اثر بسزایی خواهد داشت و می‌توان انتظار داشت نسبت به گزارش ایشان در پرونده آفریقای جنوبی علیه اسرائیل، از طرف خواهان و قضات دیوان توجه ویژه‌ای شود.