دست سودجویان بر سر کودکان کار

وقتی‌ در شهر قدم می‌زنی فرقی نمی‌کند در خیابان باشی و یا در پارک، کودکان کار را می‌بینی که با التماس و ناله از مردم می‌خواهند از آن‌ها اقدام به فروش آدامس، دستمال‌کاغذی، قرآن جیبی، گل و ... می‌کنند، خرید کنند، و حتی در بعضی مواقع که مردم به آن‌ها بی‌توجهی می‌کنند، با دنبال کردن مردم موفق به فروش محصولات خود می شوند.

یکی از کودکان کار تبریزی که در منطقه آب‌رسان مشغول به گل‌فروشی است با اشاره به علت کار کردن خود می‌گوید: مدت‌هاست که در این منطقه گل می‌فروشم، اما مردم نسبت به من خیلی بی‌اعتنا هستند و کمتر اتفاق می‌افتد که کسی از من گل بخرد ما فقیر هستیم و من مجبورم که خرج خودم را تأمین کنم. یکی دیگر از کودکان کار تبریزی نیز که در پارک خاقانی مشغول فروش قرآن جیبی است، با اشاره به علت کار کردن خودمی‌گوید: من زمانی که دنیا را شناختم از آن روز تا حالا هرروز شاهد مصیبت‌های بزرگی در زندگی‌ام هستم و گاهی به خدا می‌گویم که دیگر توانایی زنده‌بودن ندارم. او می‌گوید: پدر و مادر من معتاد هستند و آن‌ها هرروز با کتک مرا مجبور به کار می‌کنند و من هم سرمایه‌ای برای خرید دیگر وسایل برای فروش ندارم و تنها می‌توانم قرآن جیبی بفروشم. دوست دارم تا آخرین لحظه عمرم کارکنم و کمک‌حال پدر و مادرم باشم، هرچند آن‌ها اصلاً مرا دوست ندارند.

یکی دیگر از کودکان کار در منطقه راسته کوچه تبریز که مشغول فروش دستمال‌کاغذی است هم می‌گوید: چند ماهی است که به‌اجبار وارد بازار کارشده‌ام و در روزهای داغ تابستان مشغول کار هستم. مهدی ادامه می‌دهد: من وارد سن ۱۱ سالگی شده‌ام و چند سالی است که به علت اعتیاد پدر حتی یک روز خوش در زندگی تجربه نکردم و باو جود اینکه از قرار گرفتن در زیر آفتاب خسته می‌شوم، اما بهتر از این است که از صبح تا شب در کنار پدر معتادم زندگی کنم. او می‌گوید: مدتی است که مادرم، به علت اعتیاد پدرم به مواد مخدر خانه را ترک کرده است و من به همراه خواهر ۸ ساله‌ام به‌اجبار در کنار پدرم زندگی می‌کنیم، من از صبح تا شب در خیابان‌ها مشغول دست‌فروشی هستم و هیچ خبری هم در این ساعات از خواهرم ندارم، اگر امکانش فراهم بود، دوست داشتم خواهرم را نیز با خودم به بیرون از خانه بیاورم تا مورد آزار و اذیت و کتک‌های پدرم قرار نگبرد. او می‌گوید: بااین‌که پدرم همیشه من و خواهرم را کتک می‌زند، اما با تمام وجود او و مادرم را دوست دارم و دوست دارم پدرم از اعتیاد پاک شود و همانند پدران دیگر ما را به گردش و پارک ببرد و به ما محبت کند.

رتبه ۲۵ آذربایجان شرقی در آمار کودکان خیابانی در کشور

بر اساس آمارهای سال گذشته که از سوی معاون سیاسی امنیتی استاندار آذربایجان شرقی در جمع خبرنگاران اعلام‌شده بود، استان آذربایجان رتبه بیست و پنجم کشور را در میان استان‌های کشور در حوزه کودکان کار به خود اختصاص داده است، به گفته سعید شبستری نباید به این آمار بسنده کرده و خوشحال باشیم، بلکه باید از هم‌اکنون با برنامه‌ریزی مناسب و اقدامات لازم با شناسایی این کودکان نسبت به ساماندهی و تحت پوشش قرار دادن آن‌ها اقدام کنیم. بر اساس گفته وی آیین‌نامه ساماندهی کودکان کار و خیابانی در سال ۸۴ توسط هیأت وزیران تصویب و ابلاغ‌شده است و این آیین‌نامه مسئولان را در قبال این افراد مسئول می‌داند و مسئولان باید با برنامه‌ریزی و کمک به سازمان بهزیستی نسبت به ساماندهی این کودکان و خانواده‌های آنان اقدامات لازم را انجام دهند.  همچنین ایجاد هماهنگی بین دستگاه‌های مختلف و زمینه‌سازی برای ورود فعال و تأثیرگذار نهادها را دو شرط اساسی برای موفقیت در اجرای برنامه‌های مرتبط با کودکان کار و خیابان مطرح کرده و گفته بود در کنار تلاش برای تحقق این دو امر مهم، با همراهی دستگاه‌های ذی‌ربط و سازمان‌های مردم‌نهاد مجموعه‌ای از اقدامات برای حمایت در حال انجام است. همچنین سامانه ۱۲۳ بهزیستی و ۱۳۷ شهرداری در استان به‌صورت شبانه‌روزی آماده دریافت اطلاعات در این خصوص است و تمام شهروندان می‌توانند در صورت مشاهده این‌گونه افراد با شماره‌های مذکور تماس گرفته و به مسئولین ذی‌ربط اطلاع‌رسانی کنند.

 کودکان کار، زیر سن قانونی و طعمه دلالان

دبیر اول کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی با اشاره به وضع قانون در مجلس شورای اسلامی برای حمایت از کودکان کار اظهار داشت: قانونگذاران در مجلس برای دفاع از حقوق کودکان کار قانونی را تدوین کرده اند، اما متاسفانه اجرای این قانون به علت برخی عوامل هنوز به مرحله اجرا نرسیده است. محمد اسماعیل سعیدی با تاکید بر اینکه قانون باید تکلیف کودکان کار را مشخص کند، افزود: این قانون ابلاغ شده اما در اجرا متاسفانه با مشکلاتی روبه رو شده است.وی با بیان اینکه سن بیشتر کودکان کار زیر سن قانونی است، تصریح کرد: قانون به صورت کامل تکلیف این کودکان را روشن کرده و به نحوه برخورد و رسیدگی به مشکلات این کودکان پرداخته است. ایشان با بیان اینکه بهره کشی و سوءاستفاده از کودکان به دلیل فقر مالی خانواده ها صورت می گیرد، افزود: باید مسئولان و متولیان امر جلوی این معضل اجتماعی را بگیرند. سعیدی با اشاره به اینکه مسئولیت ساماندهی کودکان خیابانی و کودکان کار برعهده دستگاه‌های حمایتی است، ادامه داد: در حال حاضر میان شهرداری و دستگاه‌های حمایتی مشکلاتی به وجود آمده است و این اختلاف بیشتر از هر دستگاهی میان شهرداری و بهزیستی وجود دارد، بهزیستی معتقد است که مسئولیت این کودکان با شهرداری است. شهرداری عملا به این بحث ورود می‌کند، اما در عین حال معتقد است که مسئولیت این کودکان با بهزیستی است، با این‌ وجود ضرورت دارد که بحث تصدی‌گری به عهده شهرداری بوده و بخش نظارت این امر نیز بر عهده بهزیستی باشد.

متأسفانه در جامعه باندهایی تشکیل‌شده‌اند که کودکان فقیر را شناسایی کرده و با تفکر سوء استفاده از آن‌ها به‌ منظور رساندن آن‌ها به درآمد، کودکان را جذب باندهای خود می‌کنند و پس‌ از آن کودکان و حتی خانواده آن‌ها را برای فروش محصولات خود به سطح شهر می فرستند و به‌ نوعی می‌توان گفت که از آن‌ها بهره‌کشی می‌کنند و در نهایت نیز تنها خوراک و پوشاک آن‌ها را تأمین می‌کنند. سعیدی بابیان اینکه بهره‌کشی از کودکان در قانون خلاف است، تأکید کرد: باید مسئولان به‌صورت جدی با این دلالان برخورد کنند، چراکه این امر در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران خلاف است. بر اساس مطالعاتی که از سوی گروه اجتماعی مجلس شورای اسلامی انجام‌شده است، دلالان اول صبح کودکان را برای تکدی گری به محلات می‌فرستند و بعضی دیگر از آن‌ها نیز از صبح تا شب زیر نور آفتاب مشغول به فروش دستمال‌کاغذی هستند و علاوه بر کودکان مادر آن‌ها را نیز وارد تکدی گری کرده‌اند و تنها معاش عادی زندگی آن‌ها را تأمین می‌کنند. وی ابراز داشت: متأسفانه هیچ نوع قراردادی میان دلالان و کودکان کار و خانواده‌های آن‌ها وجود ندارد و طرف مقابل هیچ نوع تعهدی در خصوص حمایت از این کودکان و والدین آن‌ها ندارد.

سرپرست برخی خانواده‌ها به علت فقر مالی کودکان خود را مجبور به کار می کنند

عضو انجمن جامعه شناسان ایران، روح‌الله ساعی نیز با اشاره به علت‌های کار کودکان در سنین کودکی اظهار داشت: بر اساس گزارشی که از سوی مسئولان امر در خصوص آمار کودکان کار در یکی از نشریات کشوری منتشرشده بود، سالانه یک هزار و ۵۰۰ کودک وارد بازار کار و یا در شغل دست‌فروشی مشغول می‌شوند. بر اساس اظهارات این مسئول مربوطه آمار کودکان کار در هرماه متغیر است و در بعضی سال‌ها این آمار حتی به سه هزار نفر نیز رسیده است.  علت اصلی گرایش کودکان به سمت کار فقر مالی خانواده‌ها است،  اعتیاد و فقر شدید مالی و فرهنگی در خانواده‌ها باعث می‌شود که کودکان به‌سوی کار کشیده شوند و این نوعی معضل اجتماعی به‌حساب می‌آید. این استاد دانشگاه تبریزی بابیان اینکه برخی خانواده‌ها کودکان خود را به‌اجبار برای کار به خیابان‌ها می‌فرستند، اظهار داشت: در برخی موارد حتی پدر خانواده برای تأمین هزینه مواد خود اقدام به فروش فرزندان خود می‌کند و علاوه بر آن نیز آن‌ها را مجبور برای کسب درآمد می‌کند و کودکان به‌این‌علت مشغول کار در خیابان‌ها می‌شوند. بیشتر کودکان کار توسط گروه‌ها، باندها و یا از سوی برخی از تبهکاران وارد خیابان شده و اقدام به دست‌فروشی می‌کنند، و ضرورت دارد که مسئولان نسبت به ساماندهی اقدام کنند، چراکه بر اساس شنیده‌ها دلالان کودکان را معتاد می‌کنند تا آن‌ها را بیش‌از پیش به خودشان وابسته کنند.

در پایان خبرگزاری تسنیم می افزاید: در حال حاضر باید قانون‌گذاران سکوت خود را بشکنند و راهکاریی برای مبارزه و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی ارائه دهند تا کودکان کار بازیچه دست دلالان و سودجویان قرار نگیرند، چراکه بر اساس گفته‌های کارشناسان و تحلیلگران مسائل اجتماعی بعید نیست که این کودکان مورد سوءاستفاده دلالان کار قرار بگیرند و علاوه بر آن آلوده شدن این کودکان در جامعه به مواد مخدر به سهولت انجام می‌شود، چراکه آن‌ها تنها برای تأمین هزینه خوراک و پوشاک خود و در برخی موارد برای تأمین هزینه مواد والدین دست به هر کاری می‌زنند و این امر به اجتماع بیش از هر چیزی می‌تواند آسیب بزند.