درباره عدالت جنسیتی

اما آدمی موجودی اجتماعی است و در شرایط فردی رشد و بروز استعدادهایش امکانپذیر نیست. پس باید به علت تساوی ذاتی انسانها با یکدیگر، همه افراد از امکاناتی مساوی برخوردار باشند. از این رو تبعیض‌هایی که به بهانه‌های نژادی و جنسیتی در جوامع انسانی صورت می‌گیرد، بی‌عدالتی و خلاف مشیت الهی است. زیرا خداوند همه کائنات را بر اساس میزان و عدالت خلق و اداره می‌کند؛ جانشینانش بر روی زمین نیز موظفند، عدالت را در جوامع بشری اقامه کنند؛ و لازمه این عدالت بهره‌مندی همه انسانها از حقوق مساوی است. به بیانی دیگر تساوی، لازمه عدالت است تا رنگین پوستان نیز مانند سفیدپوستان از شرایط مساوی ِ آموزش، اشتغال، مسکن، بهداشت، و رفاه برخوردار باشند؛ تا فقر آموزش، عدم اشتغال، نبود ِ مسکن، بیماری، و شدائد زندگی مانع رشد استعدادهایشان نشود و انسانیت‌شان زنده به گور نگردد و نیز رنگین پوستان نیز چون سفیدپوستان در تصمیم‌گیری‌های سیاسی، اقتصادی، و فرهنگی جامعه‌شان، مشارکت فعالانه داشته باشند و همین عدالت نژادی در مورد جنسیت نیز ضروری است؛ و ایضا
لازمه عدالت جنسیتی، بهره‌مندی از حقوق مساوی می‌باشد.
به عبارتی دیگر علاوه بر شرایط مساوی آموزش، اشتغال، مسکن، بهداشت و رفاه، زنان نیز باید از شرایط یکسان مشارکت در تصمیم‌گیری‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی برخوردار باشند تا استعدادهایشان به فعلیت برسد و با حضور عملی و علمی شان جامعه را از ظرفیت واقعی انسانی برخوردار کنند؛ تا تعصبات جنسیتی جایش را به رویکردی فراجنسیتی دهد و انسانها به اعتبار انسان بودنشان از حقوقی مساوی بهره‌مند شوند؛ تبعیضات جنسیتی نیز چون تبعیضات نژادی از جامعه رخت بربندد؛ و زنان نیز از مشارکتی مساوی با مردان در تصمیم‌گیری‌های کلان اجتماعی برخوردار شوند. زیرا تساوی در حقوق اجتماعی، به هیچ‌وجه کپی‌برداری از فمینیسم غربی نیست بلکه کاملا برآمده از ذات عدالت محور قرآن، پیامبر اسلام و امامان شیعه است. اما از آنجا که بی‌عدالتی‌های تاریخی، فرصت نشو و نما را از زنان جامعه ما گرفته، به نظر می‌رسد باید سهمیه‌های ویژه‌ای جهت ِ بهره‌مندی از امکانات مختلف شهروندی برای زنان در نظر گرفته شود...
تا عدالت جنسیتی به صورت کامل در ایران برقرار شود و زنان به جایگاه مناسب‌شان برسند. هر چند در طول تاریخ در نظام جمهوری اسلامی تلاش‌هایی شده است تا خلاءهای آن با رعایت احکام الهی در خصوص زنان و مردان جبران شود. عدالت جنسیتی در خصوص اداره جامعه توسط مردان و زنان با رعایت احکام اسلامی اقتضا می‌کند که تبعیض مثبت در مورد زنان اعمال شود و قانونگذاران، تا رسیدن به تساوی حقوقی با مردان؛ امتیازات ویژه‌ای برای ایشان در نظر گیرند؛ از آموزش و اشتغال گرفته تا مشارکت در تصمیم‌گیری‌های کلان سیاسی، اقتصادی، فرهنگی. و نیمی‌از جمعیت کشور
به جرم مهربانی‌های مادرانه‌شان از حقوق‌شان محروم نشوند. امروز آمده‌ایم تا (نه به تقلید از غرب بلکه به پیروی از اصل اعتقادی ِ شیعی مان یعنی عدالت، و از سر مودت) نیمی‌از بار مسئولیتی را که قرنها بر دوش مردان سنگینی کرده به دوش بگیریم. تا با مسالمت جویی، صلح طلبی، و مدیریت مادرانه‌مان جامعه را از عطر آرامش و امنیت پر کنیم. امروز ما به دنبال حق خواهی تقابلی و نزاع آمیز از مردان نیستیم بلکه به دنبال انجام وظیفه مادری‌مان هستیم تا به جای استفاده از فعالیت پنجاه درصد قابلیت‌های جامعه یعنی مردان، و منفعل بودن پنجاه درصد دیگر یعنی زنان، جامعه‌مان را با فعالیت صددرصدی زنان و مردان در کنار یکدیگر، بسازیم که یقینا سریع‌تر جلو خواهد رفت. امروز ما به دنبال انجام وظیفه هستیم تا در تعامل مهربانانه با مردان، جامعه‌ای بسازیم که با هم اندیشی، همدلی، و همراهی پدرانه و مادرانه دارای رشد و ارتقایی شتابگیر باشد.

مریم صانع پور

مدیر گروه مطالعات زنان پژوهشکده علوم انسانی