خشونت ١,٥ برابری علیه معلولان/سر راه گذاشتن کودکان معلول جلوی درِ آسایشگاه کهریزک

روزنامه شهروند نوشت: حدود ۱۵‌درصد ایرانی‌ها معلولند؛ افرادی که با تأیید رسمی مسئولان سازمان بهزیستی، نیمی‌شان قادر به تأمین مخارج زندگی خود نیستند. حالا مسئولان می‌گویند: این افراد ۱.۵برابر سایرین دچار خشونت، آزار و اذیت، سوءاستفاده و تبعیض می‌شوند؛ آماری که در کودکان معلول ٤برابر است.

چند روزی به ١٢ آذر و روز جهانی حمایت از معلولان مانده است و به همین بهانه حسن احمدی، مدیرعامل موسسه خیریه کهریزک در نشست خبری سخنانی را درباره وضع معلولان در ایران ارایه کرده است: «طبق آمار سازمان بهزیستی در دو‌سال اخیر، تعداد معلولان از ١٠ به ١٥‌درصد افزایش یافته است. ٤٠٣‌هزار معلول در روستاها و ٧٠٠‌هزار نفر درشهرها زندگی می‌کنند و در کهریزک ٨٠٠ معلول جسمی- حرکتی و ١٧٢نفر در آسایشگاه البرز زندگی می‌کنند که ١٥٠نفر هم معلولان مبتلا به ام‌اس هستند. ٥٦نفر از معلولان ما دانش‌آموز هستند، ٦نفر از زنان معلول درمسابقات پارالمپیک مدال‌آور هستند، ١٠نفر در زمینه موسیقی، ١٢نفر در گروه تئاتر، ١١نفر از معلولان ازدواج کرده و ٥٠٠نفر از آنها روزانه در ٤٤ کارگاه توانبخشی مشغول به کارند.»

فریبرز بختیاری هم کسی است که به‌عنوان معاون سلامت در آسایشگاه کهریزک تهران مشغول است. او می‌گوید: «یک‌میلیارد نفر معلول درسطح جهان وجود دارد که میزان این آمار درکشورمان ١٠ تا ١٥‌درصد جمعیت است.» به اعتقاد بختیاری درحال حاضر جامعه پاسخگوی نیاز معلولان نیست: «دوسوم از مراجعان ما زنان هستند و در آسایشگاه کهریزک تهران گروه سنی معلولان ١٤‌سال به بالا نگهداری می‌شوند؛ این درحالی است که تمام پشتیبانی‌ها از طرف مردم است.»

معلولان اگرچه جزیی از جامعه هستند، اما فهیمه پورفهیم، معاون توانبخشی آسایشگاه نیز معتقد است که به‌عنوان شهروند درجه دوم به آنها نگاه می‌شود: «ما درقانون مشکلاتی داریم، قانون حمایت ازمعلولان چند سالی است که مصوب شده، اما اجرا نمی‌شود و به معلول به‌عنوان شهروند درجه دو نگاه می‌شود. ما متأسفانه معلول را خوب نشناخته‌ایم.» تنها نیمی از جمعیت ١٠ تا ١٥درصدی معلولان ایرانی قادر به تأمین مخارج زندگی خود هستند و بقیه حتی نمی‌توانند از عهده هزینه رفت‌وآمد خود بربیایند.

قانون جامع حمایت از حقوق معلولان هم به گفته آذر معنوی، پزشک عمومی شاغل در کهریزک هیچ ضمانت اجرایی برای آن وجود ندارد تا به توانمندسازی و حدف موانع اجتماعی آن کمک کند: «٨٠‌درصد معلولان درکشورهای درحال توسعه هستند که ١٠٠‌میلیون نفر از این افراد کودک بوده و ٥٠‌درصد معلولان قادر به تأمین مخارج زندگی خود نیستند. ابراز خشونت درجامعه معلولان بیشتر است. نادیده گرفتن، سوءاستفاده، تبعیض و انواع آزارها وجود دارد، به‌طوری که یک‌ونیم برابر دیگر افراد دچار آزار می‌شوند که این آمار درکودکان معلول چهاربرابر است. معلولیت هزینه‌بر است، حتی خیلی از معلولان نمی‌توانند به بهزیستی بروند و تشکیل پرونده بدهند، مسأله ایاب و ذهاب هم از اولویت‌هاست، ایستگاه‌های مترو، پل‌های عابر و... مناسب‌سازی نشده‌اند.»

افشین وجدانی‌روشن، مدیرعامل آسایشگاه کهریزک هم می‌گوید: «هر ٨دقیقه یک کودک معلول به دنیا می‌آید، بین ١٠ تا ١٥‌درصد جمعیت هرجامعه را معلولیت در برمی‌گیرد که ٣ تا ٤‌درصد آن معلولیت بارز است. درهزاره جدید، سهم عوامل ژنتیک، کمتر و عامل حوادث بیشتر شده است. برای افراد معلولی که در آسایشگاه کهریزک نگهداری می‌شوند، همانند تعرفه بهزیستی ٨٦٠‌هزارتومان در ماه است، این درحالی است که ٩٠‌درصد کودکان معلول این آسایشگاه فاقد سرپرست و کارتن‌خواب هستند و ١٠‌درصد مابقی، خانواده‌هایی هستند که تا سقف ٥٠‌هزارتومان می‌توانند پرداخت کنند. ما اهرم قانونی نداریم که بتوانیم کودکان معلول و بی‌خانمان را از سطح خیابان‌ها جمع‌آوری کنیم.

در آسایشگاه کهریزک البرز سه گروه معلول بزرگسال، سالمند و کودک داریم که ٥٥‌درصد کل بستری‌ها افراد کارتن‌خواب، مجهول‌الهویه و فاقد سرپرست‌اند، اما در کودکان ٩٠‌درصد آنان فاقد سرپرست هستند.»

او همچنین از رهاسازی روزانه کودکان معلولی که فاقد سرپرست هستند، جلوی درِ آسایشگاه خبر می‌دهد: «متأسفانه این موضوع تبدیل به یک معضل شده است، از طرفی به ازای هر ١٠نفر مددجو یک مراقب داریم، چون هزینه‌ها کفاف مراقبان بیشتر را نمی‌دهد.»

قانون جامع حمایت از حقوق معلولان در بهار‌ سال ٨٣ به تصویب رسید، اما به دلیل پیش‌بینی‌نشدن اعتبار دولتی برای آن روی زمین ماند. ٥‌سال قبل هم تصمیم گرفته شد تا قانون بر زمین مانده قبل یک‌بار دیگر بازنگری شود. درنهایت‌ سال ۹۴ لایحه‌ای در کمیسیون‌های مختلف دولت به تصویب رسید و با دو بخش مجزا وارد هیأت دولت شد. بخش اول قانون جامع حمایت از حقوق معلولان که دراختیار دولت بود اما بخش دیگر نیاز به تصویب مجلس دارد اما هنوز در رفت‌وآمد میان کمیسیون‌ها و شورای نگهبان باقی مانده است. ازجمله امتیازات قانون جامع حمایت از حقوق معلولان افزایش مستمری معلولان شدید که فاقد کار هستند، جبران عدم کارایی برای کارکنان، بیمه معلولان، افزایش فضای آموزشی و خدمات‌رسان و داشتن جنبه تکلیفی و نظارت معاون اول ریاست‌جمهوری بر اجرای این قانون است.