طرح کاهش مجازات اعدام محکومین مواد مخدر بازنگری شد

در کلیات طرح کاهش مجازات اعدام برای مجرمان مواد مخدر آمده است که مجازت اعدام تنها برای قاچاقچیان خطرناک و مسلح مواد مخدر اعمال می‌شود و سایر قاچاقچیان به حبس‌های طولانی با شرایط سخت محکوم می‌شوند. بر اساس کلیات ماده واحده 46 مرتکبان جرایم مرتبط با مواد مخدر در مواردی که اقدام به حمل سلاح گرم یا سرد کنند، سردسته گروه مجرمان سازمان یافته باشند، سابقه محکومیت به اعدام یا 10 سال حبس داشته باشند و اقدام به ساخت و تولید یا وارد کردن مواد بیش از چند کیلوگرم کنند مفسد فی‌الارض محسوب شده و در سایر موارد که اعدام و حبس ابد در نظر گرفته شده به بیش از 25 سال تا 30 سال حبس درجه یک محکوم می‌شوند.
این ماده واحده در حالی یک فوریت آن به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده که هنوز درباره جزئیات آن اختلاف نظر‌های جدی وجود دارد. انتقادها به جزئیات این طرح باعث شد تا این طرح مجدداً و برای مرتبه چندم به کمیسیون قضایی و حقوقی جهت اصلاح ارجاع داده شود. در این میان نظرات متعدد پیرامون بندهایی از این ماده موجب شد اعضای کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس مصرانه بررسی جزئیات این طرح را بر حسب وزن و میزان مواد مخدر سنتی و صنعتی در دستور کار خود قرار دهند و پس از اصلاحات تخصصی‌تر دوباره به هیأت رئیسه مجلس ارسال کنند. بعد از ارجاع این طرح به کمیسیون قضایی مجلس و بررسی نظرات برخی متولیان مبارزه با مواد مخدر، برخی مسئولان قوه قضائیه، وزارت دادگستری و دادستانی کل کشور که بر تعیین «قید وزن» جهت تعیین مجازات اعدام تأکید داشتند، شرایط مجرمان برای کاهش مجازات اعدام به گونه‌ای در کمیسیون قضایی و حقوقی رقم خورد که علاوه بر قید وزن برای تولید، توزیع، حمل، نگهداری و وارد کردن موادمخدر کسانی هم که بدون سوء پیشینه و حمل سلاح گرم اقدام به حمل وزن خاصی از مواد مخدر سنتی و صنعتی کنند، اعدام می‌شوند. همچنین اعدام مشمول سرکرده‌های قاچاق موادمخدر و کسانی می‌شود که با استفاده از سلاح گرم مرتکب این جرم می‌شوند یا به دفعات دست به این کار زده و چند بار دستگیر شده‌اند. در همین زمینه عضو هیأت رئیسه کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس در این باره تأکید کرده که مجلس با طرح تخفیف کاهش مجازات اعدام به دنبال این است که سرکرده‌های اصلی و قاچاقچیان عمده باید مجازات شوند.
جلال رحیمی جهان آبادی در گفت‌و‌گو با ایسنا مبنای فقهی اعدام در مواد مخدر را مطرح کرده است. با این توضیح که می‌گویند مسأله افساد فی‌الارض در بسیاری از احکام جدید در کنار محاربه آمده است. برخی استدلال می‌کنند که باید حکم محاربه و حکم افساد را جدا در نظر گرفت. به عنوان مثال می‌گویند ۳۰ گرم شیشه افساد فی‌الارض می‌کند. باید توضیح دهند این ملاک کیلویی را از کجا آورده‌اند که ۳۰ گرم شیشه یا چند کیلو تریاک افساد فی‌الارض می‌کند؟
سخنگوی کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی درباره بررسی جزئیات مصوبه کمیسیون قضایی و حقوقی مبنی بر طرح کاهش مجازات اعدام قاچاقچیان مواد مخدر به روزنامه ایران گفت: بر اساس مصوبه کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس، اعدام برای حمل مواد مخدر بر اساس وزن و میزان برای کسانی که سوء پیشینه نداشته‌اند، اقدام به حمل سلاح نکرده و سردسته باند نبوده‌اند حذف شد اما این مصوبه بعد از آنکه در صحن علنی مجلس مطرح شد با انتقادهای زیادی مواجه شد بنابراین برای اصلاح مجدداً به کمیسیون برگشت داده شد. حجت الاسلام نوروزی در پاسخ به سؤال روزنامه ایران مبنی بر اینکه در بررسی جزئیات طرح یک فوریت کاهش مجازات اعدام محکومان مواد مخدر اعضای کمیسیون قضایی و حقوقی کدام موضوع را در دستور کارشان قرار داده‌اند، گفت: تغییراتی که انجام شده این است که درباره کسانی که در حال حاضر زندان هستند، تصمیم‌گیری شد تا با برخی شرایط اعدام‌شان به حبس درجه یک تبدیل شود. در مصوبه قبلی کمیسیون قضایی محکومان مواد مخدر در صورت حمل 100 کیلو تریاک و 5 کیلو مواد مخدر صنعتی محکوم به اعدام می‌شدند اما از این به بعد اعدام برای کسانی است که الف) 50 کیلو تریاک حمل و توزیع و اقدام به فروش کنند.
ب) 2 کیلو مواد مخدر صنعتی توزیع و تولید کنند.
ج) 3 کیلو مواد مخدر صنعتی همراه داشته باشند.
در هر صورت بدون سابقه و یا با سابقه حمل سلاح و سوء پیشینه اعدام می‌شوند.
برای کمتر از این مقدار حبس درجه یک در نظر گرفته‌اند. این جزئیات در کمیسیون قضایی تصویب شده و آماده است به صحن علنی مجلس بیاید.

مبنای فقهی اعدام در این حوزه
او در ادامه درباره مبنای فقهی اعدام در مواد مخدر این‌گونه توضیح داد: «بحث بر سر این است عده‌ای از فقها می‌گویند که اعدام برای کسانی است که محارب با خدا باشند که این افساد است یعنی محاربه عین مفسد فی‌الارض است اما درباره مواد مخدر به اعدام معتقد نیستند. از سوی دیگر عده‌ای معتقدند؛ اعدام برای کسی است که محارب با خدا باشد یعنی سلاح کشیده باشد و فساد در زمین بکند یعنی ممکن است سلاح بکشد و فعل فساد فی‌الارض کند که اعدام دارد اما این گروه برای اعدام در مواد مخدر شبهه دارند. یک گروه دیگر می‌گویند: اگر کسی محارب باشد اعدام می‌شود و اگر افساد هم کند مانند توزیع مواد صنعتی و تریاک و مردم را معتاد کند محارب نیست ولی اعدام می‌شود. ناگفته نماند برای اثبات حکم شرعی یا باید دلیل از قرآن داشته باشیم یا سنت پیغمبر و اهل بیت و معصومین و یا متشرعین و یا اجماع و ما دلیلی جز آیه 33 سوره مائده نداریم. بحث این است آیا محارب و افساد با هم یکی‌اند یا دو تا هستند. اگر بگوییم محارب و افساد عین هم هستند در واقع واو عطف تفسیری است و قید احترازی نیست بلکه قید توضیحی است یا عده‌ای می‌گویند یحاربون و یفسدون دو مفهوم‌اند ولی مکمل همدیگرند و عده‌ای می‌گویند یحاربون و یفسدون دو مقوله جدا از هم‌اند یعنی هم محارب اعدام دارد و هم مفسد فی‌الارض اعدام دارد. گروه اول آیت‌الله گلپایگانی، مرعشی و سیستانی هستند، گروه دوم حضرت امام، آیت‌الله اردبیلی و شاهرودی هستند و گروه سوم آیت‌الله نوری همدانی و مکارم شیرازی هستند.
او افزود: طبق نظریه سوم محارب، اعدام دارد آنوقت حمل مواد مخدر بدون داشتن سلاح اعدام ندارد اما اگر محارب و افساد دو مفهوم هستند محارب اعدام دارد و مفسد هم اعدام می‌شود. طبق نظریه اول و دوم اگر کسی سلاح نداشت ولی در رودخانه سم ریخت و مردم را مسموم کرد چون مفسد فی‌الارض است پس اعدام دارد بنابراین کسی که تریاک توزیع می‌کند چون مفسد فی‌الارض است پس اعدام دارد. وی با اشاره به این نظریه که اگر کسی حمل مواد مخدر کند و سلاح گرم بکشد اعدام می‌شود گفت: نظر اولیه ما این بود که حتماً حمل کننده‌های مواد مخدر باید سلاح داشته باشند یا سردسته باند باشند یا سوء پیشینه 15 سال حبس داشته باشند و در چنین شرایطی اعدام شوند. اما آنچه در کمیسیون برگشت خورد و اصلاح شد علاوه بر اینکه محاربه را حساب کردند، افساد را هم جداگانه حساب کردند لذا کسانی که بیش از 50 کیلو مواد مخدر داشته باشند حتی اگر هم سوء پیشینه نداشته باشند و سلاح هم حمل نکنند اعدام می‌شوند.در مورد مواد مخدر صنعتی نیز اگر کسی 2 کیلو روانگردان تولید و توزیع و 3 کیلو تولید و نگهداری کند محارب و فاسد است.
او تأکید کرد که بحث وزن مواد مخدر و نداشتن سوء پیشینه برای محکومان بعدی است و آنهایی که زندانی‌اند مشمول تخفیف می‌شوند و مورد حبس درجه یک یا درجه دو یعنی 25 تا 30 سال به بالا می‌گیرند. یعنی محکومان به مواد مخدر که در حال حاضر در زندان هستند تا تاریخ قبل از تصویب این قانون در صورتی که بالای 50 کیلو تریاک حمل کرده باشند ولی سوءپیشینه نداشته باشند مشمول حبس ابد یا حبس درجه 2 می‌شوند. کما اینکه به نظر می‌رسد، مجلس نیز با اصلاح جزئیات طرح موافق است همانطور که طرح یک فوریتی با 185 موافق و 36 رأی مخالف تصویب شد.

منبع خبر: روزنامه ایران

عکس: jamejamonline.ir