گیتمو؛ نماد نقض حقوق بشر توسط آمریکا

به گزارش ایسنا، زندان گوانتانامو در حقیقت در تنها پایگاه نظامی آمریکا در کشوری که واشنگتن با آن رابطه دیپلماتیک ندارد، قرار گرفته است. این ناحیه از خاک کوبا طی قراردادی که آمریکا در سال 1903 با اولین رییس‌جمهور کوبا منعقد کرد به اجاره واشنگتن درآمد. قرارداد 1903 ضمن به رسمیت شناختن استقلال حاکمیت کوبا در خلیج گوانتانامو «صلاحیت قضایی و کنترل کامل» این ناحیه را برای پایگاه‌های دریایی به آمریکا می‌دهد.
پس از پیروزی انقلاب کوبا، مقامات این کشور بارها درخواست استرداد خاک خود و پایان اشغال آمریکا را مطرح کرده‌اند اما راه به جایی نبرده‌اند.
این پایگاه پس از حوادث 11 سپتامبر 2001 و در سال 2002 بود که به کانون توجهات بین‌المللی تبدیل شد.
در این سال دولت جورج بوش زندانی نظامی با نام «اردوگاه بازداشت‌شدگان خلیج گوانتامومو» یا همان زندان گوانتانامو را در این پایگاه بر پا کرد تا در آن افرادی را نگهداری کند که در افغانستان و عراق و دیگر کشورها با عنوان «مبارزین غیرقانونی» دستگیر می‌شوند،‌ این افراد مسببین حوداث 11 سپتامبر معرفی شدند و این آغازی شد برای بازداشت‌های خودسرانه، حبس‌های بی‌انتها، شکنجه، زیر پا گذاشتن کرامت انسانی، نقض نظام‌مند و فاحش حقوق بشر و حقوق بین‌الملل توسط دولت آمریکا در این قطعه از خاک کوبا.
متهمان بازداشتی در این «ناکجا آباد» سال‌هاست خلاف کنوانسیون‌های حقوق بشری بدون محاکمه و بلاتکلیف مانده‌اند و اصلا نمی‌دانند که چه آینده‌ای در انتظارشان است.
کمیسیون آمریکایی حقوق بشر، این بازداشت‌های غیرقانونی را محکوم و اعلام کرده است که مدت این بازداشت‌ها بسیار طولانی‌تر از حداقل دوره زمانی معقول برای بازداشت یک فرد است و این اقدام «نقض آشکار نظام بین‌الملل حقوق بشر» محسوب می‌شود.
دستگاه قضایی آمریکا با دهن‌کجی به «حداقل‌های آیین دادرسی و استانداردهای محاکمه منصفانه» کلیه درخواست‌های بین‌المللی را برای رسیدگی به اوضاع این افراد نادیده می‌گیرد. نامعلوم بودن وضعیت این افراد که نمی‌دانند محاکمه می‌شوند یا آزاد یا اینکه این اتفاق چه زمانی رخ می‌دهد یا آیا دوباره قادر به دیدار با اعضای خانواده‌شان هستند یا خیر، صدمات فیزیکی و روانی بلند مدتی را برای آن‌ها به دنبال دارد که حتی در صورت آزادی هم از اثرات آن رهایی نخواهند یافت.
این بازداشت‌های طولانی مدت باعث رنج، استرس، ترس و پریشانی این متهمان می‌شود و شکلی از «رفتار بی‌رحمانه، غیرانسانی و ترذیلی» است که نظام بین‌المللی حقوق بشر آن را منع می‌کند.
این نکته تاسف‌بار است که اگرچه به گفته بن امرسون گزارشگر ویژه مبارزه با ترورسیم، نیمی از 166 بازداشتی در این مرکز تهدیدی برای امنیت آمریکا محسوب نمی‌شود و می‌توانند به کشورهای خود یا کشورهای ثالث منتقل شوند اما همچنان بلاتکلیف در این زندان بسر می‌برند.
تاسف‌بارتر آن‌که 56 تبعه یمن صرفا به دلیل ملیت‌شان و وضعیت سیاسی یمن از آزادی محروم شده‌اند و این به گفته رییس گروه کاری سازمان ملل درباره بازداشت‌های خودسرانه «نقض آشکار اصل منع تبیعض است» و بازداشت آن‌ها را بازداشتی خودسرانه می‌سازد که نقض فاحش حقوق بین‌الملل است.
این شرایط ناگوار در کنار شکنجه‌های مختلف از جمله «خفگی مصنوعی» که دستگاه قضایی آمریکا اصلا آن را شکنجه محسوب نمی‌کند، زندانیان مایوس گوانتانامو را بر آن داشت که دست به اعتصاب غذا بزنند. اعتصابی که خیلی زود گسترده شد و اکنون بیش از 100 روز از آغاز آن گذشته است. به گفته سازمان‌های حقوق بشری در حال حاضر 130 تن از زندانیان در اعتصاب غذا بسر می‌برند اگرچه ارتش آمریکا این تعداد را 100 نفر اعلام کرده که حال تعدادی از آن‌ها وخیم است. این اعتصاب گسترده که تقریبا دو سوم زندانیان را شامل می‌شود خود گویای وضعیت ناگوار ‌و بی‌قانون بازداشتگاه گوانتانامو است که توسط کشوری اداره می‌شود که داعیه‌دار حقوق بشر در سراسر دنیاست.
اما این اعتصاب غذا که شاید آخرین امید این زندانیان است نیز خود دلیلی شده برای شکنجه بیشتر آن‌ها. در حالی‌ که تهدید به غذا دادن اجباری و دیگر انواع اجبار فیزیکی یا روانی علیه افرادی که تصمیم به اعتصاب غذا گرفته‌اند اقدامی غیر بشری و غیرقابل پذیرش است. نزدیک به یک سوم آن‌ها اجبارا و از طریق ورود لوله‌هایی به بینی که به گفته یکی از زندانیان «این لوله‌ها بزرگ انتخاب شده‌اند تا درد و رنج زیادی را برای آن‌ها به همراه داشته باشد» غذا داده می‌شوند.
این اقدام نیز نقض حقوق بین‌الملل محسوب می‌شود و دفتر حقوق بشر سازمان ملل خوراک‌دهی اجباری به اعتصاب‌کنندگان را از مصادیق «شکنجه» خوانده است.
روپرت کلویل سخنگوی کمیسیونر عالی حقوق بشر سازمان ملل گفته است که «اگر این کار به عنوان شکنجه یا رفتار غیرانسانی در نظر گرفته شود که قطعا هم همین طور هست،‌ اقدامی دردناک است و تحت قواعد بین‌الملل ممنوع است.»
در این رابطه مجمع جهانی پزشکی اعلام کرده که از سال 1991 غذا دادن اجباری «نوعی از رفتار غیرانسانی» محسوب می‌شود و «قابل پذیرش نیست». به گفته این مجمع «حتی اگر هدف از این کار سودرسانی باشد، غذا دادن با تهدید، اجبار، زور یا استفاده از محدودیت‌های فیزیکی نوعی از رفتار غیرانسانی و ترذیلی است.»
در عین حال این مجمع تاکید می‌کند که غذا دادن اجباری برخی بازداشت‌شدگان با هدف ارعاب یا اجبار دیگر اعتصاب‌کنندگان به توقف اعتصاب‌شان غیرقابل پذیرش است.
طبق اعلامیه 1975 این مجمع، روش‌های غذا دادن مصنوعی نباید بدون اجازه زندانی به‌کار گرفته شود و زندانی حق دارد در صورتی‌که پزشک او را به لحاظ عقلی قادر به تصمیم‌گیری تشخیص بدهد، از خوردن غذا خودداری کند.
دفتر حقوق بشر سازمان ملل نیز غذا دادن اجباری به اعتصاب‌کنندگان را محکوم و آن را «شکنجه» و نقض حقوق بین‌الملل خوانده است.
همه آنچه گفته شد در حالی در این زندان به وقوع می‌پیوندد که تحت قواعد نظام بین‌الملل حقوق بشر باید با فردی که از آزادی خود محروم شده، با انسانیت و احترام به کرامت انسانی برخورد شود.
تضمین حق حیات‌، بهداشت و شرافت انسانی این افراد بر عهده دولت آمریکاست و دستگاه قضایی آمریکا باید آزادی یا محاکمه آن‌ها را مطابق با آیین، اصول و استانداردهای دادرسی طبق نظام بین‌الملل حقوق بشر تضمین کند و اجازه نظارت مستقل نهادهای بین‌المللی حقوق بشری بر این زندان و امور زندانیان را فراهم کند.
تعطیلی این بازداشتگاه که در طول این سال‌ها فقط 9 تن از زندانیانش رسما محاکمه یا به ارتکاب جرم محکوم شده‌اند یکی از وعده‌های باراک اوباما در زمانی بود که با شعار «تغییر» زمام امور آمریکا را به دست گرفت، اما اکنون با گذشت بیش از چهار سال از آن زمان رییس جمهور آمریکا کاری جز تکرار تعهدش به بستن این زندان انجام نداده است. اوباما با وجودی که تهدید کرده بود قانون اختیارات دفاع ملی 2013 را که در آن برای بستن این زندان موانعی ایجاد شده وتو خواهد کرد، اما در تاریخ سوم ژانویه سال 2013 میلادی آن را امضا و به قانون تبدیل کرد تا اثبات کند که تعهدش به تعطیلی «گیتمو» بیش از یک وعده پوچ نیست و قوانین کنگره فقط دیواری است تا او در پس آن نهان شود و تظاهر به ناخرسندی کند.
نقض تعهد اوباما حتی ناوی پیلای کمیسیونر عالی حقوق بشر سازمان ملل را به ابراز نگرانی واداشت.
پیلای ضمن تاکید بر نقض آشکار و نظام‌مند حقوق بشر و حقوق بین‌الملل در گوانتانامو و ابراز نگرانی از اینکه تداوم این وضع ممکن است زندانیان را وادار کند به اقداماتی از سر ناامیدی نظیر اعتصاب غذا دست بزنند، از تمامی شاخه‌های حکومت آمریکا خواست برای تعطیلی این مرکز کار کنند. پیلای گفت که عمیقا از اینکه دولت آمریکا با وجود تعهد مکرر به بستن این زندان قادر به عمل به وعده‌اش نبوده «دلسرد» شده است.
این نقض فاحش قوانین حقوق بشری که فریاد سازمان‌های بین‌المللی را بلند کرده است، آشکارا نشان می‌دهد آمریکا در جایگاهی نیست که خود را حامی حقوق بشر بخواند و به آنچه «نقض حقوق بشر» در دیگر کشورها می‌خواند، اعتراض کند.
گوانتانامو به وضوح نشان می‌دهد که دولت آمریکا خود از بزرگ‌ترین ناقضان حقوق بشر محسوب می‌شود و حتی با تصویب قوانینی این نقض را نهادینه و سازمان یافته کرده است.