گزارش جمعیت حقوق بشر اروپایی - سعودی از بازداشت و محاکمه شیخ النمر

به گزارش تسنیم به نقل از پایگاه خبری مرآة الجزیره، شیخ «نمر باقر النمر»، روحانی برجسته شیعی عربستان از ابتدای شروع فعالیت و جنبش سیاسی‌اش در تنگناها و آزار و اذیت متعدد امنیتی قرار گرفته طولی نکشید که این تنگناها به احضار جهت بازجویی، دستگیری و بازداشت تبدیل شد و طی بازداشت‌های مکرر در معرض انواع توهین، تحقیر، آزار و اذیت و شکنجه‌های فیزیکی و روحی قرار گرفت.
بازداشت‌ها و تنگناهای امنیتی
بازداشت اول: شیخ النمر اولین بار در سال 2003 میلادی بعد از اقامه نماز جمعه در استان القطیف بازداشت شد، مسئولان از وی خواستند که اقامه نماز و برنامه‌های دینی متعدد را متوقف کند، علاوه بر این مسئولان ساختمانی را که در میدان معروف «کربلاء» واقع در مرکز شهر العوامیه زادگاه این چهره شیعی بود، تخریب کردند.
بازداشت دوم: شیخ النمر برای دومین بار در سال 2006 میلادی بازداشت شد و این بازداشت غافلگیرانه به‌هنگام بازگشت شیخ از بحرین از طریق پل «ملک فهد» صورت گرفت که دو کشور بحرین و عربستان سعودی را از راه خشکی به هم مرتبط می‌کند، مسئولان هیچ توجیه مشخص و دلیل مبرهنی برای بازداشت وی که یک هفته طول کشید، نداشتند. شیخ النمر بعد از برپایی تظاهرات گسترده در شهر العوامیه آزاد شد.
بازداشت سوم: مسئولان عربستان در سال 2008 میلادی برای بار سوم بعد از احضار شیخ نمر النمر توسط فرمانداری استان القطیف، توسط مسئولان عربستان سعودی بازداشت شد. بعد از اینکه شیخ از پاسخ به درخواست‌های آنها امتناع کرد، بازداشت شد و به شهر «الدمام» واقع در منطقه الشرقیه تبعید و سپس در آنجا زندانی شد. وی تحت انواع و اقسام شکنجه‌ها و فشارها قرار گرفته و علی‌رغم میل خود مجبور به امضای تعهدنامه مبنی بر عدم سخنرانی و ارائه دروس دینی و علی‌رغم پافشاری به مخالفت با درخواست مسئولان قضایی مبنی بر سلب حقوق او برای بیان دیدگاه‌ها و مواضع خود با حکم مستقیم وزیر کشور در سلول انفرادی حبس شد.

بازداشت خونین
روز 8 جولای 2012 میلادی [18 تیر ماه 91] ساعت 4 بعد از ظهر شیخ نمر النمر با خودروی شخصی خود در حال عبور از خیابانی در شهرک العوامیه بود که ناگهان توسط چند خودروی زرهی نیروهای ضدشورش و ده‌ها نظامی سعودی سراپا مسلح که اقدام به شلیک گلوله به‌سمت خودروی وی کردند، محاصره شد. این نیروها خودروی شیخ نمر النمر را از مسیر خود منحرف کردند و سرانجام خودرو به منزل یکی از اهالی برخورد کرد.
جمعیت اروپایی ــ سعودی حقوق بشر با استناد به منابع محلی و شاهدان عینی تأکید دارد که حدود 15 نظامی در حالی که مسلح بودند، از خودروهای زرهی پیاده شدند و بعد از محاصره خودروی شیخ نمر النمر او را به‌شیوه وحشیانه‌ای و در حالی که غرق در خون بود، از خودرو پایین کشیدند، سپس یکی از نظامیان از مسافت نزدیک به وی شلیک کرد که منجر به زخمی شدن پای چپ وی شد، علاوه بر این شیخ نمر از ناحیه سر نیز مجروح و تعدادی از دندان‌های وی دچار شکستگی و کبودی‌هایی در قسمت‌های مختلف بدنش ایجاد شد.
گزارش این جمعیت می‌افزاید: شیخ نمر در حالت اغما و بیهوشی به مجتمع پزشکی شهر الدمام و سپس به بیمارستان نظامی «ظهران» منتقل شد.
در گزارش جمعیت مذکور آمده است که بازداشت شیخ نمر طبق ماده 9 قانون اعلامیه جهانی حقوق بشر مبنی بر اینکه دستگیری، بازداشت و تبعید ظالمانه و خشونت‌بار هر فردی ممنوع است و طبق ماده 11 این اعلامیه مبنی بر اینکه هر فردی از هر جرمی مبرا است، مگر اینکه محکومیت او به‌صورت قانونی و بعد از محاکمه علنی اثبات شود، نقض آشکار حقوق بشر به شمار می‌رود.
همچنین طبق ماده 9 منشور ویژه بین المللی در مورد حقوق مدنی و سیاسی، هر فرد بازداشت شده این حق را دارد که با مراجعه به دادگاه بدون هیچ تأخیر در جریان قانونی بودن بازداشت خود قرار گیرد و دادگاه نیز بعد از اثبات غیرقانونی بودن بازداشت حکم آزادی فرد را صادر می‌کند.
روال حوادث یک سال بازداشت
بازداشت شیخ نمر النمر و مراحلی را که پشت سر گذاشته شاهد عدم پایبندی مسئولان امنیتی عربستان سعودی به نظام کیفری و قضایی و بی‌احترامی به قوانین و مبانی حقوقی داخلی و بین المللی مربوط به حقوق بشر است که تمام گزارش‌های وضعیت حقوق بشر در عربستان بر آن صحه می‌گذارد.
جمعیت اروپایی ــ عربستانی حقوق بشر به تجاوزات قانونی و حقوقی علیه شیخ نمر النمر از زمان بازداشت وی اشاره کرد و گفت که این اقدامات نشان می‌دهد که بازداشت شیخ نمر قانونی نیست و با مقررات سازمانی و قوانین هم‌خوانی ندارد.
جمعیت مذکور بارزترین مقاطع بازداشت شیخ نمر النمر را در دوران بازداشت اخیرش تا لحظه صدور گزارش را رصد کرده است:
- بخش اول: بازداشت شیخ نمر در تاریخ 8/7/2012 و وفات همسر وی «منی جابر الشریاوی» در تاریخ 29/7/2012 که مسئولان اجازه ندادند، وی در مراسم تشییع جنازه و مجلس عزای همسرش شرکت کند.
- بخش دوم: 25/3/2013 بعد از گذشت 260 روز از بازداشت وی دادگاه کیفری ریاض اولین جلسه محاکمه شیخ نمر را بدون ارائه هیچ‌گونه توجیهی به نقض ماده 114 نظام کیفری شروع کرد، طبق این ماده، بازداشت افراد بعد از 5 روز به پایان می‌رسد، مگر اینکه دادستانی تمدید مدت بازداشت را قبل از اتمام مهلت آن ضروری ببیند که در این صورت باید در صورت لزوم تمدید بازداشت برگه‌ها را در اختیار رئیس شعبه و دادستانی کل منطقه قرار دهد تا حکم تمدید بازداشت طرف را برای یک دوره یا چند دوره صادر کند که مجموع آن نیز نباید از تاریخ بازداشت بیش از 40 روز باشد و در غیر این صورت باید فرد آزاد شود.
در مواردی که نیاز به بازداشت طولانی‌مدت است، موضوع به رئیس هیئت بازجویی و دادستانی ارجاع داده می‌شود تا حکم تمدید بازداشت برای یک یا چند دوره را صادر کند که این نیز نباید بیشتر از 30 روز باشد، مجموع همه اینها از تاریخ دستگیری متهم نباید بیش از 6 ماه باشد که بلافاصله متهم به دادگاه ذی‌ربط ارجاع داده و یا آزاد می‌شود، این در حالی است که شیخ نمر النمر قبل از تحویل به مراجع قضایی 9 ماه بازداشت بود و این نقض آشکار نظام قضایی که مسئولان عربستان خود آن را تصویب کرده‌اند، به شمار می‌رود.
طبق گزارشی که شبکه ماهواره‌ای «نبأ» پخش کرد، دادستان کل در جلسه دادگاه با استناد به اعترافات برخی بازداشت شدگان که زیر فشار و اجبار از آنها گرفته شده است، اتهاماتی عمومی و خصوصی را علیه شیخ نمر النمر وارد کردند، شیخ نمر النمر به برخی از فعالیت‌های خود که به‌باور وی جزو افکار و مواضعش است، اعتراف کرد.
مهمترین اتهامات مطرح‌شده علیه شیخ النمر موارد ذیل است:
1 ــ دفاع از فعالان تحت تعقیب وزارت کشور عربستان سعودی در خطبه‌های نماز جمعه و در ملاقات با آنها.
2 ــ ناکام گذاشتن تلاش‌های وزارت کشور عربستان سعودی برای بازداشت حسین الربیع فعال تحت تعقیب.
3 ــ مقابله با نیروهای امنیتی عربستان سعودی در حین انجام مأموریت.
4 ــ رهبری تجمعات مردمی در منطقه العوامیه با مشارکت افراد تحت تعقیب وزارت کشور عربستان سعودی از جمله حسین الربیع، مرسی الربح، فاضل الصفوانی و عبدالله سریح.
5 ــ ایراد خطبه‌ای که از سوی وزارت کشور عربستان سعودی مخل وحدت ملی این کشور به شمار می‌آمد.
6 ــ همراهی با حوادث بقیع در مدینه منوره.
7 ــ مخفی شدن و عدم معرفی خود بعد از احضار وی به‌خاطر تأیید حوادث بقیع.
8 ــ بی‌اعتبار کردن مسئولان کشور و از جمله شخص اول در عربستان سعودی از تریبون نماز جمعه.
9 ــ تصریح به اینکه وفاداری و تأیید آل‌سعود با التزام به خدا و پیامبرش تناقض دارد.
10 ــ اعتقاد به عدم مشروعیت نظام حاکم در کشور و تحریک مردم علیه آن.
11 ــ دخالت در امور بحرین و حمایت از اعتراضات این کشور.
12 ــ همکاری با یکی از فعالان عربستانی در زمینه قرار دادن سخنرانی‌هایش در اینترنت.
13 ــ ایراد سخنرانی در حمایت و تأیید جمهوری اسلامی ایران.
14 ــ دیدار با اعضای پایگاه اطلاع رسانی «اسلام آن‌لاین» و تهدید به وقوع درگیری میان شیعه و سنی در صورت عدم تحقق مطالبات شیعیان عربستان سعودی.
15 ــ دعوت به ساخت ضریحی برای قبور ائمه در بقیع.
16 ــ دفاع از 9 فرد زندانی و درخواست آزادی آنها.
17 ــ تصریح به عدم وفاداری و عدم تأیید آل‌سعود.
18 ــ تأیید شعارهایی که علیه حکومت سعودی سر داده می‌شود.
19 ــ درخواست پاسداشت و گرامیداشت یاد شهدایی که توسط نیروهای امنیتی عربستان سعودی یا زیر شکنجه در زندان‌های این کشور جان باخته‌اند.
20 ــ حمله به مفتی وهابی عربستان سعودی و متهم کردن نیروهای ضدشورش حکومت سعودی به کشتار شهروندان و یاد کردن از این نیروها تحت عنوان عوامل شورش و هرج و مرج.
21 ــ تحریک به جهاد و جایز ندانستن دیدار با شاهان و شاهزادگان.
22 ــ تحریک مردم به دفاع از افراد تحت تعقیب در لیست 23نفره.
23 ــ تحریک به برگزاری تظاهرات و انتفاضه نامیدن آن و اینکه هرکس در آن تظاهرات کشته شود، شهید شمرده می‌شود.
24 ــ ظالم و ستمکار خواندن حاکمان عرب حاشیه خلیج فارس و اینکه هرکس با عربستان سعودی تعامل کند، فاسق است.
25 ــ تحریک به لکه‌دار کردن اعتبار و حیثیت آل‌خلیفه و آل‌سعود.
26 ــ توصیف مفتی‌های عربستان سعودی به‌عنوان عالمان دربار پادشاهی.
27 ــ تحریک به ضرورت خروج نیروهای سپر جزیره از بحرین.
28 ــ رهبری راهپیمایی مردمی تحت عنوان «همه ما محمد الزنادی» هستیم، در العوامیه با مشارکت شماری از افراد تحت تعقیب وزارت کشور عربستان سعودی.
29 ــ نامشروع و غیرقانونی خواندن حکومت آل‌سعود و دعوت به سرنگونی آن.
30 ــ ابراز شادمانی بعد از مرگ «نایف بن عبدالعزیز آل‌سعود»، ولی‌عهد و وزیر کشور سابق عربستان سعودی و متهم کردن او به کشتار و تبعیض و خونریزی در کشور.

اعترافات شیخ نمر النمر بعد از بازجویی:
1 ــ ظالم و ستمکار بودن حکومت سعودی و عدم صحت اتهامات وارده به 9 زندانی در بند وزارت کشور عربستان سعودی.
2 ــ افرادی که به‌اتهام داشتن سلاح دستگیر شدند، نباید به‌مدت طولانی زندانی می‌شدند، چرا که هیچ اقدام مخل امنیتی از آنها سر نزده است.
3 ــ تمام خطبه‌های منسوب به وی در اینترنت با میل و علاقه او منتشر شده و او از این اقدام پشیمان نیست، بلکه او اهداف خود را محقق ساخته است.
4 ــ اعتراف به ملاقات با تعدادی از افراد تحت تعقیب وزارت کشور عربستان سعودی که در لیست 23نفره این وزارتخانه قرار دارند؛‌ ولی او با افشای مسائل مورد بحث مخالفت کرد.
5 ــ اعتراف به پیگیری حوادث قطیف از طریق رسانه‌های اینترنتی، ولی با افشای اسامی این پایگاه‌ها و پست الکترونیکی مخالفت کرد.
6 ــ اعتراف به اینکه نقش او در حوادث القطیف منحصر به خطبه‌های اوست.
7 ــ اعتراف به اینکه یورش نیروهای امنیتی سعودی با هدف دستگیری افراد تحت تعقیب آشکارا به حریم منزل شخصی و آبروی افراد حمله برده و دفاع شخص مورد تجاوز با هر وسیله ممکن حق آنها است.
8 ــ اعتراف به فرار از تعقیب نیروهای امنیتی سعودی، زمانی که آنها بعد از حوادث بقیع در صدد دستگیری وی بودند.
9 ــ اعتراف به مخالفت با تمام تلاش‌ها برای مقابله با تحریک مردم به برگزاری تظاهرات.

در پایان جلسه دادگاه، دادستانی عربستان سعودی خواستار اجرای «حد محاربه» برای وی شد و مقصود از این اصطلاح در عربستان سعودی اعدام با طناب دار یا با شمشیر است، به‌عنوان یک اقدام سازمانی باید نسخه‌ای از لایحه دادخواست در اختیار وکیل مدافع قرار گیرد، ولی چنین اتفاقی نیفتاد. در جلسه دوم دادگاه برادر شیخ نمر النمر و وکیل او خواستار آزادی شیخ با ضمانت شدند، ولی دادگاه با این درخواست موافقت نکرد.
جمعیت اروپایی ــ عربستانی حقوق بشر یادآور شد که مسئولان امنیتی عربستان سعودی تنها با گذشت یک سال از بازداشت شیخ نمر النمر به وی اجازه ملاقات با وکیل خود را دادند، یعنی دقیقاً در تاریخ 30/7/2013.
حتی بعد از پایان گزارش جمعیت مذکور بیش از 4 ماه از آخرین جلسه دادگاه شیخ نمر النمر در تاریخ 29/4/2013 گذشت و این‌طور تصور می‌شد که جلسه سوم برای شنیدن دفاعیات به اتهامات مطرح شده از جانب دادستان پیش از این برگزار شود.
شیخ نمر النمر همچنان در بیمارستان نیروهای امنیتی وزارت کشور عربستان سعودی در ریاض زندانی است و این بیمارستان تحت نظارت و مدیریت مستقیم وزارت کشور سعودی قرار دارد.
گزارش جمعیت اروپایی ــ عربستانی حقوق بشر تأکید می‌کند که شیخ نمر النمر شب و روز خود را در انزوای کامل در سلول انفرادی در بیمارستانی که حتی نور خورشید نیز به آن راه ندارد، سپری می‌کند و ارتباط او به‌صورت کامل با جهان خارج قطع است و تنها اجازه یک‌سری دیدارها و تماس‌ها با برخی از اعضای خانواده‌اش را دارد.
این گزارش همچنین ادامه می‌دهد: شیخ نمر النمر به‌خاطر دردهای ناشی از اصابت گلوله به پای چپش با تکیه بر عصا راه می‌رود و هنوز گلوله‌ای که به ران او اصابت کرده، از بدنش خارج نشده است.
گزارش مذکور افزود: شکستگی پای شیخ نمر النمر در نتیجه اصابت مستقیم گلوله به‌خاطر بی‌توجهی و عدم اتخاذ اقدمات لازم التیام نیافته است و همین امر باعث شده تا پای چپ شیخ حدود 2.5 سانتی‌متر از پای راستش کوتاه‌تر شود.

نتیجه
جمعیت اروپایی ــ عربستانی حقوق بشر در پایان گزارش خود موارد ذیل را خواستار شد:
1) آزادی فوری و بی‌قید و شرط شیخ نمر باقر النمر و لغو تمام اتهامات وارده به وی.
2) ارائه مراقبت‌های بهداشتی و پزشکی لازم از سوی حکومت و معالجه آثار ناشی از اصابت گلوله.
3) جبران و پرداخت غرامت مدت بازداشت وی طبق نص قانون.
4) محاکمه و مجازات عناصر نیروهای امنیتی سعودی که به‌سمت وی شلیک کرده و باعث از کار افتادگی و زمینگیر شدن شیخ شده‌اند و مجازات تمام کسانی که با زیر پا گذاشتن قانون به او تعرض کرده‌اند، با ضمانت محاکمه عادلانه نیروهای امنیتی سعودی.
5) ضمانت آزادی‌های سیاسی و مدنی به‌ویژه آزادی بیان و برگزاری تجمع مسالمت آمیز و محاکمه تمامی کسانی که با این مسئله مخالفت می‌کنند.
6) پایبندی به قوانین داخلی و توافقنامه‌های بین المللی و منطقه‌ای که عربستان در زمینه حقوق بشر به آنها ملحق شده است.
7) دست برداشتن از تبعیض نژادی و به رسمیت شناختن مذهب شیعه در متون شرعی و حقوقی که حدود 3 میلیون نفر از شهروندان این کشور پیرو این مذهب هستند و تصویب قوانینی که در برابر هتاکی و تجاوزات به‌خاطر گرایش‌ها و وابستگی‌های مذهبی از آنها دفاع می‌کند.
8) آزادی تمام کسانی که به‌خاطر ابراز عقیده بازداشت شده‌اند و جبران مادی و معنوی آسیب‌ها و خسارت‌های وارده به آنها در جریان شکنجه.