شرایط وخیم انسانی در یمن

بمباران هر روزه شهرها و مناطق روستایی یمن از سوی نیروهای ائتلاف وضعیت انسانی تاسف باری را منجر شده است. میلیونها یمنی امروز در وضعیت جنگی به سر می برند، جنگی که عرصه درگیری آن روستاها و شهرهایی است که بی دفاع در معرض بمباران های گسترده و بی پایان به سرمی برند. شورای امنیت سازمان ملل با برگزاری جلسه ای در سوم مارس 2016 از طرف های درگیر در یمن خواست، تا با انجام اقداماتی زمینه دسترسی افراد عادی را به اقصی نقاط یمن مهیا کنند. در جلسه 3 مارس که با همکاری نهاد OCHA، ایجاد شرایط انسانی ویژه برای یمن از سوی روسیه پیشنهاد شد.
در شرایطی که کودکان، زنان و غیر نظامیان یمنی با آماج بمباران های سنگین مواجه اند، برخی دیگر از اعضای شورای امنیت ( که بر اساس مسئولیت خود طبق بند هفت منشور ملزم به صیانت از صلح بین الملل می باشند) از طرف های درگیر می خواهند که با حفظ قوائد جنگی از آسیب رساندن به تاسیسات زیر بنایی انسانی، در یمن خودداری کنند. ارائه و طرح این مساله خود در اساس با سوال های بی پاسخ فراوانی از سوی طرفداران حقوق بشر در دنیا روبروست.
یمن کشوری متفاوت در منطقه
یمن کشوری با سابقه ای تمدنی کهن در همجواری کشورهایی که اصولا با تفاوت های مذهبی و قومی میانه خوبی ندارند، پیشینه درخشانی در تساهل و تسامح میان مذاهب مختلف و حتی ادیان متفاوت را در کارنامه تاریخی خود دارا می باشد. اختلافات مذهبی، که همواره یکی از مهم ترین عوامل ایجاد خشونت بوده است، در میان یمنی ها تا پیش از بهار عربی معنا و مفهومی نداشت. کشوری پهناور با شهرهایی به قدمت تاریخ چند هزار ساله بشری که در طول سالیان متمادی با تکیه بر مدنیتی صلح جو بر هویت ملی،تاریخی خود مصر بوده است.
اعتمادی که یمنی ها به هویت تاریخی خود دارند در دهه های پیش توانست، یمن را از دام جنگ سرد و پاره پاره شدن یمن برهاند. در اتحاد دو یمن تنها عاملی که منجر به وحدت دو یمن شد، تمایل و خواست جمعی مردم یمن در رسیدن به کشوری با هویتی ملی واحد بود.
علرغم ساختار قبیله ای در یمن، هویت ملی در بین یمنی ها جایگاهی به مراتب برجسته تر از مذهب دارد. هویتی که با بهار عربی و با روی کار آمدن حکومتی که حمایت اکثریت زیدی جامعه را به دنبال داشت، از جانب گروه هایی در خارج از یمن غیر قابل تحمل به شمار می آمد. نارضایتی از جانب کشور هایی که تاب به روی کار آمدن حکومتی مردمی را در حیاط خلوت خود نداشته ودر پی این نارضایتی مردم یمن را آماج حملات غیر انسانی خود قرار داده اند.
بمباران هایی که هدف آن شکستن هویت و اراده مردمانی سخت کوش است که با وجود مشکلات اقتصادی فروان و از بین رفتن همان زیر ساخت های محدود هنوز بر خواست جمعی خود اصرار داشته و با تمام توان اندک خود به مقابله با ماشین جنگی تا دندان مسلح نیرو های ائتلاف برخواسته اند.
در چنین شرایطی شورای امنیت سازمان ملل متحد با در نظر گرفتن منافع هم پیمانان خود در منطقه، در عوض ملزم نمودن کشورهایی که سعی در شکستن اراده جمعی مردم یمن را دارند و توقف بمباران ها، از طرف های درگیر می خواهد که راه عبور کاروان های انسانی را در یمن باز نگاه دارند.
این درخواست شورای امنیت در زمانی صورت می گیرد،که از شروع بمباران های ائتلاف به یمن تمامی راهها، پل ها، زیر ساخت های ارتباطی و حمل و نقل یمن به دلیل بمباران های بی وقفه، از بین رفته است، مساله ای که میلیون ها یمنی را در خطر قریب الوقوع گرسنگی قرار داده است.
نمایندگان شورای امنیت با اصرار بر واژه طرفین درگیر، اذعان دارندکه تاکنون 2000 کودک در این جنگ کشته شده اند، اعترافی تلخ که دلیل آن را اختلافات طرفین درگیر در داخل یمن می دانند و نه بمباران های شبانه روزی و بی وقفه نیروهای ائتلاف،که از حمایت همه جانبه برخی از اعضای شورای امنیت در تامین و اجرای سیاست های نظامی خود را در منطقه برخوردارند.
گویی اعضای این شورا که در جلسه سوم مارس مرتبا بر لزوم دسترسی مردم به امکانات امدادرسانی تاکید می کنند، متوجه نیستند، چگونه امکان امدادرسانی در کشوری که دیگر راهی برای عبور کاروان های امداد رسانی وجود ندارد امکان پذیر است و یا در کشوری که حملات موشکی به بیمارستان ها و مدارس با هیچ گونه شرمی انجام می پذیرد می توان به امداد پزشکی هزاران مسدوم آسیب دیده از بمباران پرداخت.
در شرایطی که نیروهای طرفدار ائتلاف از رسیدن کشتی های امداد رسانی وابسته به هلال احمر به دست مردم یمن جلوگیری می کنند، در شرایطی که هزاران کودک یمنی از دسترسی به امکانات پزشکی اولیه نظیر واکسیناسیون نیز محرومند، طرف های به اصطلاح در گیر در یمن چگونه می توانند مانعی بزرگ در رسیدن مردم یمن به امکانات حداقلی که برای شرایط جنگی و طبق قوائد بین المللی جنگ در نظر گرفته شده است را برخوردار باشند.
صیانت از صلح یا صیانت از منافع منطقه ای
در طول دهه های اخیر با پروژه ایران هراسی، برخی کشورهایی که عضویت شورای امنیت را نیز دارا می باشند و از بزرگترین کشورهای تولید و صادر کننده سلاح نیز به شمار می آیند، همسایگان ایران را به خرید انواع هواپیما و تجهیزات نظامی برای دفاع از خطری که آن را ایران می نامیدند، تشویق و کشورهای عربی خلیج فارس را به پایگاهی نظامی مملو از ادوات جنگی تبدیل کرده اند. حجم گسترده ای از تجهیزات نظامی که حتی فراتر از توان جمعیتی نیروی انسانی این کشورها برای استفاده از این تجهیزات است. امروز، انباشت این تجهیزات نظامی از برگزاری نمایشگاه های سالیانه نظامی فراتر رفته و در کشور یمن، عرض اندام می کند. جنگنده هایی مدرن با خلبان های استیجاری که در ازای ویران نمودن چند مدرسه و بیمارستان پاداش هایی چند هزار دلاری دریافت می کنند. در جنگی که هدفش نه تنها دفاع از سرزمین و یا حتی منافع بلند مدت این کشورها در منطقه است، بلکه بیشتر به مانوری نظامی برای شاخ و شانه کشیدن نظامی به تهدیدی خیالی شبیه می باشد.
نبردی فانتزی و یک طرفه، جنگی تمام عیار در مقابل کشوری که حتی یک پایگاه نظامی پیشرفته امروزی در آن نیز وجود نداشته و خلبانان جنگنده ها، ساختمانی دولتی غیر از مدارس و بیمارستان ها و یا حتی جاده ها نمی یابند.
شورای امنیت سازمان ملل که اعضای آن خود مسبب پدید آمدن چنین شرایطی می باشند، نیز با برگزاری جلسات متعدد، در حال بررسی اوضاعی هستند تا شاید بتواند صلح را در یمن به ارمغان آورده و طرف های در گیر داخل یمن را به یافتن راه حلی سیاسی تشویق نماید.
آن چه که در این بین واضح و آشکار است جنگ یمن تنها یکه طرف درگیر دارد و آن نیز دخالت نظامی بیگانگانی است که اجماع عمومی مردم یمن را در تعیین سرنوشت خود نپذیرفته و با دخالت نظامی و غیر انسانی خود و زیر پا گذاردن مبانی انسانی وحقوق بشر بیست و پنج میلیون یمنی را در وضعیت ویژه قرار داده اند.

زهرا میرابیان

کارشناس علوم سیاسی

منابع:
http://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=53362#.VtkkLTh97IU
http://www.whatsinblue.org/2016/03/briefing-and-consultations-on-yemen-1.php