مصاحبه‌‌های اختصاصی: خروج آمریکا از برجام و تحریم‌های یکجانبه این کشور علیه ایران

مصاحبه اختصاصی سازمان دفاع از قربانیان خشونت با پروفسور نادر انتصار، پژوهشگر امور سیاست خارجی و استاد بازنشسته‌ی علوم سیاسی دانشگاه آلابامای جنوبی آمریکا با موضوع خروج آمریکا از برجام و تحریم‌های یکجانبه این کشور علیه ایران

با خروج ایالات متحده آمریکا از برجام به دستور رئیس جمهور ترامپ، در ماه مه 2018 میلادی، همچنان این موضوع یکی از مباحث داغ محافل دانشگاهی، رسانه‌هاو اتاق‌های فکر می‌باشد. آمریکا با خروج از برجام و سیاست فشار حداکثری با ترکیبی از تحریم‌های اقتصادی سخت به همراه فشارهای دیپلماتیک، به دنبال بازگرداندن جمهوری اسلامی ایران به میز مذاکره برای امضاء توافقنامه جدید دلخواه خود می‌باشد. برخی از ناظران سیاسی براین باورند که هرچند هنوز برجام نمرده است اما بدون آمریکا و با شرایطی که دیگر کشورها از جمله کشورهای اروپایی در اجرای مفاد این توافقنامه 159 صفحه‌ای دارند حال و روز خوشی ندارد. در حالی که ایران تمامی تعهدات خود را به گواه 15 گزارش آژانس انرژی اتمی انجام داده است، اما طرف‌های دیگر به انحاء مختلف از اجرای تعهدات خود سرباز زده‌اند.

با توجه به این شرایط و نیز سرنوشت برجام، کارزار تحریم‌های اقتصادی آمریکا علیه ایران و همچنین نقش سازمان‌های بین‌المللی در کاهش تأثیر منفی تحریم‌های آمریکا بر مردم ایران، سازمان دفاع از قربانیان خشونت اقدام به مصاحبه با پروفسور نادر انتصار نموده که در ذیل مهمترین نکات این مصاحبه منعکس شده است.

همانند بسیاری از ناظران سیاسی، دکتر انتصار نیز بر این باور است که خروج یکجانبه ایالات متحده آمریکا از توافق هسته‌ای با ایران یا همان برجام و اعمال مجدد تحریم‌های ثانویه علیه ایران و نیز کشورهایی که با ایران تجارت می‌کنند یکی از مهمترین عوامل ایجاد بحران کنونی می‌باشد. هرچند ایشان معتقد است که ریشه این بحران به تأسیس نظام جمهوری اسلامی ایران و چالش‌هایی که به دنبال آن برای ایالات متحده در خلیج فارس و نیز خاورمیانه ایجاد گردید، بازمی‌گردد. از نظر ایشان دولت‌های مختلف آمریکا هرکدام با توسل به ابزارهای مختلف سعی کرده‌اند ثبات سیستم ایران را تضعیف کنند. حتی دولت اوبا نیز از این قاعده مستثناء نبوده است. به عنوان مثال دولت اوباما هیچ گاه به طور کامل تعهدات خود در قبال برجام را اجرا نکرد و با هر ترفندی سعی می‌کرد از اجرای آن شانه خالی کند. به عبارت دیگر سیاست و راهبرد تمامی دولت‌های آمریکا تضعیف سیستم ایران و جایگزین آن با یک دوست یا طرفدار غرب بوده است و تنها تاکتیک‌های آنها در عمل با یکدیگر متفاوت بوده است.

به عقیده دکتر انتصار، در شرایط به وجود آمده کنونی سایر امضاءکنندگان برجام به ویژه فرانسه، انگلیس و آلمان نیز مقصر می‌باشند چرا که آنها یا مایل نبودند و یا نمی‌توانستند در مقابل واشتگتن ایستادگی کنند. لذا این مسئله به یکپارچگی نظام سیاسی و حقوقی بین‌الملل نیز خدشه وارد کرده است. این درحالیست که ایران به تعهدات خود پایبند بوده و دیگران تنها به صدور بیانیه بسنده کرده‌اند. صدور بیانیه در حمایت از برجام در صورتی که اروپایی‌ها شجاعت این را نداشته باشند که به آمریکا بگویند می‌خواهند به تعهدات خود ذیل این توافق پایبند باشند، بی‌معنی است. طبق قوانین بین‌المللی، هر کشوری می‌تواند تحریم‌هایی را علیه دیگر کشورها اعمال کند. آمریکا نیز با توسل به قوانین بین‌الملل و نیز قوانین و مقررات داخلی خود اقدام به اعمال تحریم علیه ایران نموده است. اما مشکل زمانی بوجود می‌آید که یک کشور سعی می‌کند قوانین و معیارهای داخلی خود را به صورت فرامرزی علیه دیگر کشورها با استفاده از تحریم‌های ثانویه تحمیل کند. این درحالیست که تحریم‌های ثانویه در حقوق بین‌الملل قانونی محسوب نمی‌شوند مگر اینکه توسط شورای امنیت سازمان ملل تأیید شده باشند. لذا می‌توان نتیجه گرفت که تحریم‌های ثانویه فعلی واشنگتن علیه ایران مطابق با قوانین بین‌المللی و معیارهای قانونی نبوده و صرفاً ابزاری اقتصادی، سیاسی ونظامی برای تحمیل قوانین خاص خود به بقیه جامعه بین‌الملل می‌باشد. تحریم‌های اقتصادی اگر گسترده باشند و در مدت زمان طولانی اعمال شوند، ابزار جنگ به حساب می‌آیند. فارغ از اهداف اعلام شده‌ی تحریم‌های اقتصادی، اولین قربانیان تحریم‌های گسترده شهروندان عادی در کشورهای هدف هستند. در این بین، سازمان‌های بین‌المللی به دلیل وابستگی اقتصادی به دولت‌های بزرگ از قدرت کافی برای مداخله جهت کاهش تأثیر تحریم‌های اقتصادی بر شهروندان عادی برخوردار نیستند. در خصوص رفتار خاص دانلد ترامپ در حمله به توافق های بین‌المللی امضا شده توسط آمریکا، ایشان معتقد است که این اقدام ترامپ در حقیقت یک برگ برنده برای او در انتخابات ریاست جمهوری سال 2020 خواهد بود.

دکتر انتصار در خصوص مسئله مواد مخدر، با توجه به همسایگی ایران با افغانستان، معتقد است که ایران یکی از مهمترین کشورها در مبارزه با قاچاق موادمخدر محسوب می‌شود. ایران با کمترین دریافت کمک و با استفاده از امکانات خود هزینه‌هایی زیادی را برای مبارزه با مواد مخدر متحمل شده است. با ادامه روند کنونی تحریم‌ها علیه ایران، مسلماً این کشور می‌بایستی نسبت به برنامه‌های خود بازنگری کرده و آنها را مجدداً اولویت‌بندی کند. این مسئله می‌تواند اروپا را متأثر سازد. ایشان معتقدند که مسلماً بهترین راه برای غلبه بر تحریم‌های تحمیلی آمریکا علیه ایران، اتخاذ سیاست‌هایی برای متقاعد کردن و همراهی برخی از کشورهاست و این کار مستلزم داشتن دیپلماسی قوی و درک واقع‌بینانه از وضعیت کنونی جهان است. تحریم‌هایی آمریکا علیه ایران مسلماً به صورت یکجانبه کارایی لازم را نخواهد داشت. ایران دارای ظرفیت‌های تولیدی، جمعیت پویا و زیرساخت‌های لازم است می‌توان با اتکاء به این داشته‌ها تولید کشور را شکوفا کرد. در حقیقت اجرای سریع سیاست‌های صحیح، فراتر شعار، می‌تواند به خروج از شرایط فعلی کمک کند.

برای مطالعه متن کامل این مقاله به اینجا مراجعه نمایید.